Američki predsednik je tog 31. januara 1950. godine prekinuo polemiku – dao je naredbu da se napravi najrazornije oružje na svetu.
Reč je o termonuklearnoj bombi, poznatijoj kao hidrogenska.
Ovo oružje koje je Severna Koreja navodno testirala u septembru prošle godine i zbog čega je ceo svet zadrhtao je razvijeno nakon što su SAD bacile nuklearne bombe na Nagasaki i Hirošimu.
Pitanje br.1 u svetu: Šta posle ovog danas?
Prva hidrogenska bomba, koji su Amerikanci testirali 1952. proizvela je energije koja je odgovarala onoj 10 megatona TNT-a, otprilike 1000 puta više od atomske bobme bačene na Hirošimu.
Svo nuklearno oružje pored razornog dejstva ima još radioaktivno i toplotno dejstvo. Kako najveći deo radioaktivnosti potiče iz same bombe, H-bombe se nazivaju i čiste bombe, jer su produkti fuzije lakih atomskih jezgara uglavnom neradioaktivni izotopi.
I atomska i hidrogenska bomba vrsta su nuklearnog oružja, što znači da se energija oslobađa usled nuklearne reakcije. Međutim, način na koji oslobađaju energiju je različit, što dovodi i do razlike u snazi.
Jedna od najvećih razlika jeste ta što atomska bomba koristi nuklearnu fisiju, koja veći atom deli na dva manja kako bi stvorila energiju.
Hidrogenska bomba, daleko jača od atomske, koristi fuziju, odnosno dva ili više manjih atoma spaja u jedan veliki.
Priča o H-bombi postala je aktuelna 1942. godine, kada je Edvard Teler, američki nuklearni fizičar mađarskog porekla, javnosti predstavio ideju o “superbombi.”
Teler je smatrao da bi bomba koja bi funkcionisala na isti način kao i Sunce bila u stanju da oslobodi nezamislivu količinu energije.
Postojala je logična polemika o ispravnosti razvijanja jednog ovakvog oružja, ali ju je 1950. prekinuo nekadašnji predsednik SAD Hari Truman. On je 31. januara 1950 godine naredio da se počne sa izradom H-bombe.
Zbog toga što su za pokretanje procesa fuzije potrebni ogromni pritisci i visoka temperatura, Teler je veliku atomsku bombu zamislio kao potencijalni upaljač.
Ipak, on nije uspeo da definiše tehnički koncept H-bombe sve dok matematičar Stanislav Ulam nije za sredstvo inicijalne kompresije i zagrevanja fuzionog materijala iskoristio zračenje.
Amerikanci su prvu hidrogensku bombu, sa deuterijumom kao gorivom i “klasičnom“ fisionom bombom kao kapislom, testirali na jednom malom ostrvu u Maršalovom arhipelagu, 1. novembra 1952. godine.
Testiranje je obavljeno statički, na specijalno konstruisanoj platformi a ne bacanjem iz vazduha, pošto nijedan tadašnji bombarder nije mogao da ponese bombu tešku preko 64 tone.
Rušilačka moć eksplozije prevazišla je čak i Telerova očekivanja. Njena snaga procenjena je na 10,5 megatona, što je 450 puta više od snage bombe bačene na Nagasaki. Probno ostrvo je bukvalno isparilo, a na njegovom mestu stvoren je podvodni krater širok dva kilometara i dubok pedeset metara.
Već 12. avgusta 1953. Sovjeti su testirali H-bombu koju je konstruisao Andrej Saharov. Iako je jačina ove bombe bila znatno ispod jednog megatona, ipak se radilo o pokretnom oružju koje se moglo natovariti na avion i lansirati na američke gradove.
Teler je ovaj trenutak iskoristio da ojača svoju poziciju u armijskim i državnim strukturama.
Krajem februara 1954. godine, Teler je na jednom veštačkom ostrvu u Bikini arhipelagu testirao prvu američku termonuklearnu bombu koja se mogla izbaciti iz bombardera(eksperiment “Castle Bravo“). Bila je to najveća nuklearna proba i, istovremeno, najveći nuklearni incident u čitavoj američkoj istoriji.
Neočekivano velika eksplozija od 15 megatona (dva puta veća od očekivane), u kombinaciji sa nepovoljnim vremenskim uslovima izazvala je radiološku kontaminaciju na više od 7.000 kvadratnih kilometara.
Iako su brojna ostrva hitno iseljena pred naletom radioaktivne magle, za mnoge ozračene stanovnike nije bilo spasa. Tokom narednih decenija masovno su umirali od raka i drugih bolesti izazvanih radijacijom.
Svoju moć potom je demonstrirala SSSR.
Najsnažnija H-bomba ikad detonirana bila je sovjetska tzv. carska bomba koja je 1961, oslobodila energije u vrijednosti 50 megatona TNT.
Konstruisali su je naučnici Anderej Dimitrijevič Saharov i Igor Vasiljevič Kurčatov.
Prilikom testa izvedenog u arktičkoj pustinji 30. oktobra 1961. godine nastala je nuklearna pečurka visoka 65 i široka 40 kilometara pri čemu je snaga eksplozije dostigla skoro dva procenta snage Sunca.
Bomba je, ipak, bila krajnje nepraktična: suviše velika za klasične bombardere, suviše malog dometa za one specijalno prerađene, suviše glomazna za klasične projektile.
Do dana današnjeg nijedna h-bomba nije korišćena u ratne svrhe. Nadamo se da će i ostati u skladištima velikih sila.
