Na današnji dan navršava 49 godina od kada je Banjaluku, najveći grad Republike Srpske, pogodio katastrofalan zemljotres koji je ostavio pustoš i u kojem je život izgubilo 15 ljudi, dok je 1.117 osoba povređeno.
Prema podacima seizmologa Hidrometeorološkog zavoda Republike Srpske, Banjaluku su 26. i 27. oktobra 1969. godine pogodila cetiri jaka zemljotresa.
Glavni udar desio se u nedelju ujutru 27. oktobra u 8.10 casova jacine 6,6 stepeni Rihterove skale, a dan ranije prethodila su mu dva jaka zemljotresa u 15.36 casova jacine 5,6 stepeni Rihterova i u nedelju u 2.55 casova jacine 4,8 stepeni po Rihteru.
Posle glavnog udara 27. oktobra, usledio je naknadni udar u 8.53 casova jacine 4,7 jedinica Rihterove skale.
Grad je ostao devastiran, a ogromna materijalna šteta bila je pricinjena na 86.000 stambenih jedinica, 266 školskih objekata, 152 zgrade javne uprave i administracije, 146 kulturnih ustanova, 133 zdravstvena objekata i 29 socijalnih ustanova.
Banjaluka je ostala bez struje i vode, a vojska je zajedno s gradanima rašcišcavala ruševine i oslobadala zatrpane. Pomoc je stizala sa svih strana, ljudi su danima bili na ulicama, mnogi su ostali bez svojih domova.
Kaliforniji preti katastrofalan zemljotres!?
Zahvaljujuci velikoj solidarnosti stanovništva iz svih krajeva bivše Jugoslavije, ali i pomoci iz Evrope i sveta, Banjaluka je ponovo stala na noge, razvijala se i postala savremen i moderan grad, univerzitetski, privredni, finansijski, politicki i administrativni centar.
Nacelnik Odeljenja za inženjersku i instrumentalnu seizmologiju Republickog hidrometeorološkog zavoda Vesna Šipka rekla je Srni da se posle serije zemljotresa tokom 1969. godine desio još jedan jaci naknadni udar 31. decembra 1969. godine u 14.18 casova jacine 5,3 Rihterova stepena.
Prema njenim recima, znacajniji zemljotresi nakon 1969. godine desili su se 20. oktobra 1970. godine u 14.45 casova jacine 4,5 jedinica Rihtera, isti dan u 21.19 cas jacine 4,6 stepeni Rihterove skale, 17. februara 1975. godine u 15.24 casova jacine cetiri stepena po Rihteru.
Zemljotres je zabeležen i 21. aprila 1975. godine u 1.31 cas magnitude 4,7 Rihtera, te 13. avgusta 1981. godine u 3.58 casova sa magnitutom od 5,7 Rihtera.
"Nakon 30 godina zatišja, sledeci jaci zemljotresi na podrucju banjaluckog regiona desio se 29. aprila 2011. godine u 1.30 cas, magnitude 4,3 jedinice Rihterove skale, 28. januara 2014. godine u 1.38 cas magnitude 4,2 jedinice Rihterove skale i 3. novembra 2016. godine u 15.04 casova magnitude cetiri jedinice Rihterove skale", podsjetila je Šipka.
Ona istice da se urbani deo teritorije grada nalazi u zoni devetog stepena maksimalno ocekivanog intenziteta, kao i deo opština Celinac i Laktaši sa kojima se granici. "Gotovo cela teritorija severozapadnog dela Republike Srpske nalazi se u zoni osam maksimalno ocekivanog intenziteta", kaže Šipka.
Ona je navela da su Hidrometeorološki zavod Republike Srpske i Republicki zavod za geološka istraživanja prepoznali znacaj izrade Seizmotektonske karte Republike Srpske i neophodnost multidisciplinarnog pristupa njenoj izradi.
"Kljucni razlog za izradu karte je da bez poznavanja seizmotektonskih karakteristika regiona nije moguca karakterizacija seizmickih izvora, pa samim tim ni izrada pouzdane karte seizmickog hazarda - seizmološke karte", kaže Šipka.
Prema njenim recima, osim Seizmotektonske karte Republike Srpske sa tumacem, izradene su karta regionalnog rupturnog sklopa i karta epicentara.
"Ovaj korak je veoma znacajan jer je metodološki pristup izradi bio namenski, odnosno primenjena je metodologija i obrada podataka tako da se kao krajnji rezultat može ocekivati karta hazarda, cija je svrha smanjenje hazarda, pre svega, kroz primenu savremenih gradevinskih kodova za projektovanje i gradenje objekata otpornih na zemljotrese, što predstavlja najefikasniju zaštitu života stanovništva i materijalnih dobara", istice Šipka.
