Profesor bogoslovlja, sveštenik Dragan Terzić odgovara na podsmešljive komentare na to što su lik bivšeg ministra odbrane Bratislava Gašića i njegovog brata osvanuli u crkvi, kao freske.
Mnogo komentara, uglavnom negativnih, izazvala je fotografija bivšeg ministra odbrane Bratzislava Gašića i njegovog brata, čiji su likovi osvanuli kao freske u crkvi u Kruševcu.
Kritike bivšem ministru upućene su zbog toga što je njegov lik uopšte oslikan u crkvi svetog Jovana, jer mu "tamo nije mesto", da je to "neukusno" i slično...
"Nisam ja tražio da me oslikaju na freskama, niti se za tako nešto uopšte pitam. To je već vekovima uobičajeno pravilo u Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Eparhija kruševačka podigla je za vrlo kratko vreme pet hramova i u svakom su oslikani likovi njihovih ktitora. Ako nešto važi za sve, zašto bi u mom slučaju bilo sporno", izjavio je Gašić za "Novosti", pre nekoliko dana.
U Srpskoj pravoslavnoj crkvi kažu da u ovome nema ničeg neobičnog i da se to radi vekovima - da se likovi ktitora slikaju u unutrašnjosti crkve.
"Ktitorska kompozicija Crkve svetog Jovana Krstitelja na Bagdali, nastala je u duhu vekovima negovanog pravoslavnog predanja crkvene umetnosti zidnog slikarstva. Likovi ktitora - arhijereja, sveštenstva i ostalih članova Crkve, shodno njihovoj važnoj ulozi u crkvenom graditeljstvu, izobražavaju se kroz čitavu istoriju na zidovima unutrašnjosti hramova", ističu u SPC i podsećaju na to da su poznati ktitori srednjovekovnih hramova, koji se danas smatraju najvišim dometima crkvene umetnosti, oslikani kao savremenici ovih objekata.
U autorskom tekstu za "Večernje novosti" od ponedeljka, 12. septembra, protojerej-stavrofor, profesor bogoslovlja Dragan Terzić, ističe da freska nije ikona i da ktitori zaslužuju mesto u hramu.
"Poluvekovni prekid u obrazovanju na temeljima evropske kulture, a to znači hrišćanske, ostavio je pogubne posledice na više generacija u Srbiji. Zato nije ni čudno da ljudi koji se smatraju obrazovanim, nemaju osnovna znanja u evropskom smislu obrazovanja. Onaj ko makar površno poznaje predmet istorije umetnosti nikad se ne bi čudio što je lik ktitora hrama oslikan na određenom mestu u hramu (na zapadnom zidu levo od ulaza)", navodi ovaj sveštenik i nastavlja:
"Kada se pomenu freske (za razliku od ikona), neupućeni odmah misle da na njima moraju da budu predstavljeni samo sveci (a ako je oslikan i ktitor, spremni su da ga odmah žestoko kritikuju, vređaju ili bar podsmehnu)".
Prema rečima Terzića, freska je, najčešće, likovna kompozicija i na njoj mogu da budu, osim likova svetih ljudi, i likovi običnih ljudi, pa i neprijatelja hrišćanstva, čak i ubice.
Kao primer za ovo navodi to što je još u prvim vekovima hrišćanstva u crkvama na zidovima oslikan događaj kako rimski vojnici - nehrišćani, ubijaju Hrista raspećem na krstu.
"Niko ove dželate nije smatrao za svece, iako se njihovi likovi nalaze na zidu crkve. Oni, naravno, nisu imali nikakav oreol oko glave. Ili, na primer, na fresci koja predstavlja spaljivanje mošti svetog Save na Vračaru 1594. godine, nalaze se likovi turskih vojnika i Sinan-paše. Takva se velika freska nalazi i na južnom zidu male crkve svetog Save u Beogradu. Zar neko može da zamisli da njihovi likovi tamo stoje zašto što su ih Srpska crkva i srpski narod smatrali svecima!?", pita se ovaj sveštenik.
Profesor bogoslovlja je naglasio i da je od početka hrišćanstva i gradnje crkava, uvek na zapadnom zidu slikan ktitor, sam ili sa svojom porodicom.
"Zahvaljujući tome mi danas možemo da vidimo kako je izgledao ktitor neke crkve ili manastira koji su izgrađeni pre hiljadu godina, a to nisu bili samo carevi i kraljevi. To je neka vrsta istorijskog dokumenta. Ovi graditelji crkava po crkvenom pravu i kanonima imaju pravo na ktitorsku fresku. Ali, to ne znači da su oni sveci, jer nemaju oreol oko glave, koji imaju samo sveci", naglašava Terzić.
Pozivajući se na udžbenik za "Crkveno pravo" Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu, sveštenik naglašava: "Ktitor ima pravo na počasno mesto u hramu, pravo da se njegovo ime spominje na bogosluženjima, pravo da u hramu bude sahranjen, pravo da bude naslikan u hramu kao ktitor".
Terzić ima i preporuku za medije:
"Mediji bi trebalo ubuduće više pažnje da posvete kada pišu iz oblasti hrišćanske (evropske) kulture, o Crkvi, o veri i svemu onom što sa tim ima veze. O tome se nije učilo u školama i na fakultetima, jer je srpsko obrazovanje bilo zasnovano na marksizmu-lenjinizmu, suprotno od evropskog. Tekstovi u medijima pookazuju posledice faličnog i nakaradnog obrazovanja".
