Crnogorska kapa predstavlja sastavni deo crnogorske narodne nošnje i njen je zaista najupečatljiviji ornament. Pročitajte tekst naše podgoričke redakcije mondo.me
O istoriji crnogorske kape mogu se pronaći podaci u brojnim zapisima putopisaca, misionara, naučnika, književnika i diplomata, a njenu jepotu isticali su i mnogi likovni umetnici.
Crnogorska kapa, koja ima istoriju dugu najmanje tri veka, plitkog je, okruglog oblika, sastavljena od crnog svilenog oboda zvanog - deravija i od crvenog čojanog temena, zvanog - tepelak ilitepeluk.
Od nastanka do današnjih dana, oblik kape ostaje nepromenjen, za razliku od velikog broja različitih motiva izvezenih zlatnim nitnama na kapama koji se menjaju, u zavisnosti od istorijskog trenutka.
Vez na kapi se javlja još u vremenu vladavine Petra I Petrovića Njegoša. Prvi vez oko kape bio je na deraviji, za razliku od veza na jemenu, koji se javlja tek pedesetih godina XIX veka.
Na temenom delu muške kape, kroz istoriju se javlja veliki broj motiva. U vreme Petra I Petrovića Njegoša, perjanici su na kapama nosili početna slova nahije kojoj su pripadali. Za vreme Danila I, Crnogorci su na kapama nosili njegove inicijale. Kako je vreme prolazilo, menjali su se i vladari, pa samim tim i motivi na kapama. U vreme kralja Nikole nošeni su njegovi inicijali ispisani ćirilicom - HI ili HIŽ (Nikola I živio).
Najviše su bile u upotrebi kape sa zlatnim polukrugovima i slovima na njihovom okviru. Često su na čitavoj površini tepelaka vezeni motivi iz crnogorskog grba, tj. stilizovane predstave dvoglavog orla i lava, potom zmija i venci cveća i lišća. Nije retko da umesto vladarevih inicijala su vezeni i inicijali vlasnika kape.
Krajem XIX i do dvadesetih godina XX veka, na crnogorskoj kapi se veze i krst sa četiri ognjila (popularna četiri slova S ili "četiri slova zlatna"), a osim toga u tom i kasnijem periodu, vrlo često vezeni motiv na temenu kape, bila je zvezda petokraka.
Pogledajte galeriju fotografija:
Mnogi ne znaju da osim zlatnog veza, Crnogorci su na kapama nosili i metalne grbove, koji su označavali pripadnost određenoj društvenoj hijerarhiji. Senatori, perjanici, i kapetani nosili su kape sa različitim grbovima, koji su u slučaju njihovog prelaska u niži čin skidani sa kapa.
Takođe, zanimljivo je i to da su i crnogorski građani muslimanske vere izrađivali kape od zelene boje na kojima je bio izvezen grb Crne Gore.
(tekst: Aleksandra Blagojević, www.mondo.me)
