CIA je nedavno objavila niz mapa iz prošlog veka koje pokazuju koja su svetska područja bila u sferi promatranja američkih obaveštajaca.
Jedna takva mapa prikazuje Jugoslaviju koja je SAD-u postajala sve zanimljivija sedamdesetih godina.
Americki interes za Jugoslaviju nije stao samo na izradi mapa, prenosi danas Index.hr. Ustvari, jedan ozbiljan i detaljan dokument koji je nastao u novembru 1970. godine, a koji je dugo nosio oznaku tajnosti, dokazuje da su CIA-ini obaveštajci itekako dobro bili upuceni u sve što se dogada u Jugoslaviji.
Štaviše, u opširnom dokumentu na pedesetak stranica naglašava se da ce pravi problemi za Jugoslaviju doci tek nakon smrti Tita. Iz dokumenata koji su objavljeni još 2007. godine, a koje je sada zanimljivo objaviti u kontekstu nedavno objavljene CIA-ine karte Jugoslavije, odlicno se detektuju svi problemi koje je multinacionalna Jugoslavija imala, a koji u to doba još nisu bili toliko izraženi.
"Sledecih ce godina glavno pitanje biti opstanak federacije. Postoji ozbiljna mogucnost katastrofe - nepredvidenost Hrvatske borbe za samostalnost, srpski militarizam, gradanski rat, sovjetska invazija", navodi se u CIA-inom izveštaju iz 1970. godine. U nastavku americki obaveštajci odlicno zapažaju da je glavna osoba koja u Jugoslaviji sve veže iskljucivo Tito, a da u zemlji ne žive Jugosloveni, vec Hrvati, Srbi, Bošnjaci, Slovenci, muslimani, pravoslavci, katolici...
"Jugoslavija postoji tek od 1918. godine, a konstitutivni narodi hiljadama godina pre toga", stoji u dokumentu u kojem se kroz objašnjavanje odnosa u prošlosti onima koji ce ga citati pojašnjava stanje u sadašnjosti, odnosno na pocetku sedamdesetih kad je dokument nastao.
Odmah u nastavku dokumenta objašnjavaju se velike razlike koje postoje u zemlji, a to su da su Slovenija i Hrvatska znatno bogatije od nekih delova zemlje.
"Hrvatske aspiracije za autonomijom glavni su razlog nesporazuma u politickom životu. Sa upola manje stanovnika od Srbije, Hrvatska doprinosi gotovo jednako koliko i Srbija u preraspodeli bogatstva. Ali, drevna Srbija je jezgro oko kojeg je veštacka Jugoslavija stvorena, ona je prirodni voda", stoji u dokumentu u kojem se navodi da je preko 50 odsto jugoslavenskih komunista srpskog porekla.
Osim politickim uredenjem i odnosima, dokument se najviše bavi ekonomijom i ekonomskim uredenjem Jugoslavije. Samoupravni socijalizam je umnogome razlicit od sistema kakav je u to doba prevladavao na Zapadu pa autori dokumenta puno truda ulažu da isti objasne. Objašnjavaju se fenomeni ekonomskog uredenja Jugoslavije, kljucne osobe kao što je Edvard Kardelj.
U kontekstu ranih sedamdesetih spominje se pad Aleksandra Rankovica, jedne od kljucnih figura jugoslovenske politike u prvim decenijama nakon Drugog svetskog rata. Spominje se i hrvatsko partijsko vodstvo, kao i ceo niz dogadaja, osoba i afera koje je do danas prekrio istorijski zaborav, ali su u to doba bili izuzetno bitni. Iz dokumenta je vidljivo da je CIA te 1970. godine racunala na to da Tito umre svakog casa, što bi moglo da rezultira potencijalnom katastrofom jer je, smatrali su, hrvatsko partijsko vodstvo na celu s Mikom Tripalom premocno.
"Ako nakon Titove smrti Kardelj zatraži ostavku ovih Hrvata, oni bi mogli krenuti prema autonomiji. Ako se to dogodi pre nego centralne vlasti u Jugoslaviji osvoje lojalnost interesnih grupa u Hrvatskoj, onda bi jedini odgovor hrvatskoj secesiji mogla biti vojna akcija pod srpskim i crnogorskim generalima. Ako dode do ekstrema, to ce znaciti gradanski rat, a to bi moglo biti privlacno Sovjetima koji bi mogli podržati jednu ili drugu stranu", stoji u CIA-inom dokumentu, a prenosi Index.
