Poznat i kao "Slobodarska iskra", spomenik na Kosmaju oduševljava svojim nesvakidašnjim izgledom.
Srbiju krasi mnoštvo velelepnih spomenika, a jedan od njih posebno privlači pažnju kako turista, tako i domaćeg stanovništva. U pitanju je spomenik Kosmajskom partizanskom odredu ili Spomenik palim borcima Kosmajskog odreda. On se nalazi na planini Kosmaj, tačnije na njenom vrhu Mali vis.Smešten na jednoj od najlepših planina u našoj zemlji, Kosmaj, nezaobilazna je stanica posetilaca. Iako najniža planina u Šumadiji, Kosmaj je često prvo mesto koje mnogi biraju za izlet sa porodicom i prijateljima.
Spomenik se nalazi u gustoj šumi, a ističe se svojim nesvakidašnjim izgledom. Izgrađen pre 53 godine i posvećen je Kosmajskom partizanskom odredu, koji je u toku Narodnooslobodilačkog rata, od 1941. do 1944. godine, ratovao na ovom terenu. Nalazi se u selu Koraćica, u opštini Mladenovac, a delo je poznatog vajara Vojina Stojića i arhitekte Gradimira Medakovića.
Arhitektonsko čudo
Spomenik je podignut 1971. godine, a obeležava slobodarsku borbu i žrtve Kosmajsko-posavskog partizanskog odreda tokom Drugog svetskog rata. Predstavlja skulpturalno-arhitektonsku kompoziciju visine 40 metara, a koja se sastoji iz pet betonskih krakova. Visina krakova je 30 metara i oni simbolizuju slobodarsku i ustaničku iskru. Zahvaljujući svojoj visini, ali i mestu na kom se nalazi, sa koga se pruža pogled na prelepu Šumadiju, spomenik je postao jedan od najpoznatijih u Srbiji.
Između stubova, na tlu se nalazi kružni postament, koji simbolizuje večni plamen. Na vrhu postamenta se prvobitno nalazio bronzani poklopac, ali je on ukraden. Tokom obnove 2014. godine, postavljen je novi mermerni poklopac.
Radove nadgledao otac Mire Marković
Krajem 1960-ih organizovan je Odbor za izgradnju spomenika kojim je predsedavao političar Moma Marković, otac Mire Marković. Iako su predlog nacrta spomenika izneli mnogi istaknuti jugoslovenski umetnici, kao što su Nandor Glid i Ante Gržetić, čast je ipak pripala beogradskom umetnik Vojin Stojić i arhitekti Gradimir Medaković.
Nakon nekoliko godina izgradnje, spomenik je konačno završen i otkriven javnosti tokom proslave masovnog sećanja 2. jula 1971. godine, tačno na tridesetogodišnjicu formiranja Kosmajsko-posavskog partizanskog odreda.
Spomenik na belom kamenu
U neposrednoj blizini spomenika nalazi se kameni beleg sa natpisom:
"Drugog jula 1941. godine na ovom mestu formiran je Kosmajsko-posavski partizanski odred. Već krajem jula od ovog odreda nastala su dva nova Kosmajski i Posavski. Za sve četiri godine rata ovde na kapijama Beograda nije prestala da kuca slobodarska puška. Za slobodu je palo 5820 boraca i partizanskih saradnika među kojima 3411 mladića i devojaka. Šesnaest boraca je proglašeno za narodne heroje".
U centru spomenika nalazi se kamena ploča, prekrivena crveno poliranim mermerom, na kojoj se nalazi niz ugraviranih natpisa duž spoljne ivice: "Kosmaj, Mladenovac, Groča, Smederevo, Podunav, Jasenica, Pomorav, Beograd, Posav, Vračar".
BONUS VIDEO:
(Mondo/A.V.)