Potomci seljaka iz Pranjana kod Čačka, koji su 1944. skrivali američke avijatičare, okupili su se u ponedeljak uveče na promociji dokumentarističkog romana Gregorija Frimana "500 zaboravljenih".
Sinovi, unuci i praunuci seljaka iz Pranjana kod Čačka i okoline, koji su 1944. skrivali američke avijatičare, okupili su se u knjižari "Akademija" u ponedeljak uveče na promociji dokumentarističkog romana američkog književnika, publiciste i novinara Gregorija Frimana "500 zaboravljenih".
Prilazeći da im autor potpiše primerak knjige koju je objavio "Evro-Đunti", predstavljali su se kao unuk Dragana Vidakovića, praunuk Manojle Jevtovića, sin Miodraga Stefanovića, a Friman prepoznaje da su to neki od "junaka" njegove priče.
Frimanova knjiga nosi podnaslov "neispričana priča o ljudima koji su sve rizikovali u najvećoj misiji spasavanja u Drugom svetskom ratu", a to je akcija izvlačenja sa okupirane teritorije američkih avijatičara koji su bili oboreni iznad teritorije Jugoslavije tokom 1944. godine.
Pripadnici i simpatizeri Jugoslovenske vojske u otadžbini (Ravnogorski pokret, četnici Draže Mihailovića) su ih okupili u Pranjanima (kod Čačka) i okolini da bi tokom septembra i sporadično sve do decembra te godine bili evakuisani do savezničkih položaja u Italiji.
Operacija "Halijard" ("Uže") koju su osmislili pripadnici američke obaveštajne službe OSS (ratna preteča CIA) smatra se za najveće ikad preduzeto spasavanje oborenih američkih avijatičara i jednu od najvećih operacija te vrste u Drugom svetskom ratu i posle njega.
Ta operacija ne bi uspela da nije bilo svesrdne pomoći srpskih seljaka tog kraja koji su, stavljajući glavu u torbu i celih porodica, krili savezničke pilote i nekoliko meseci "pred nosom Nemaca".
Umesto da autor ili profesionalni promoteri predstavljaju knjigu koja je prošle godine bila bestseler u SAD, za koju se Holivud interesuje da je ekranizuje, o knjizi , tačnije o operaciji "Halijard", o američkim gostima i njihoivm srpskim domaćinima moglo se više čuti od publike koja je došla da se sretne s piscem koji je ovekovečio njihove pretke.
Tako se moglo saznati da su američki veterani koji su spaseni 1944. godine održavali veze s pojedinim porodicama koje su ih skrivale dok je prva delegacija pilota okupljenih u udruženju koje su osnovali u SAD došala da obiđe Pranjane tek 2003. godine.
Tada se i rodila ideja da se oni koji su još živi među avijatičarima i među onima koji su ih čuvali u srpskoj zabiti organizuju i osnuju srpsko-američko udruženje i da se u Pranjanima sagradi spomen dom.
U tu priču o uspostavljanju novog prekookeanskog mosta uključuje se i Frimanova knjiga napisana, kako je autor izjavio Tanjugu, iz želje da se sačuva spomen na važan događaj iz američke istorije o kome američka javnost ne zna skoro ništa.
Friman je ispričao da je vremenom dok je istraživao građu u vojnim arhivima sve više postajao svestan da operacija "Halijard" mora dobiti pisani spomenik.
"U vreme dok je svetu prezentovana jedna slika o ratovima u Bosni, samo je mali broj ljudi još bio živ koji je mogao da svedoči o ljudima u jednoj dalekoj zemlji koji su svojevremeno učinili veliku uslugu američkog narodu i mnogim uplašenim i gladnim mladićima", kazao je Friman.
Preživeli avijatičari su čuvali tu priču i pričali su je svima koje su poznavali, ali je ona ipak polako nestajala s "500 zaboravljenih", rekao je pisac koji je postao u međuvremenu miljenik srpske dijaspore u SAD.
Njegov prvi dolazak u Srbiju pomogao je Generalni konzulat Srbije u Čikagu, gde je on više puta tokom prošle godine gostovao sa ovim svojim delom.
Friman je pisac koji se već 20 godina bavi temama vezanim za slavne epizode iz Drugog svetskog rata, među koje je sada ušla i priča o srpskim seljacima koji su spasili 500 američkih avijatičara u jednoj ratnoj operaciji.
(Tanjug, na fotografiji je jedan od preživelih pilota Entoni Orsini)
Prilazeći da im autor potpiše primerak knjige koju je objavio "Evro-Đunti", predstavljali su se kao unuk Dragana Vidakovića, praunuk Manojle Jevtovića, sin Miodraga Stefanovića, a Friman prepoznaje da su to neki od "junaka" njegove priče.
Frimanova knjiga nosi podnaslov "neispričana priča o ljudima koji su sve rizikovali u najvećoj misiji spasavanja u Drugom svetskom ratu", a to je akcija izvlačenja sa okupirane teritorije američkih avijatičara koji su bili oboreni iznad teritorije Jugoslavije tokom 1944. godine.
Pripadnici i simpatizeri Jugoslovenske vojske u otadžbini (Ravnogorski pokret, četnici Draže Mihailovića) su ih okupili u Pranjanima (kod Čačka) i okolini da bi tokom septembra i sporadično sve do decembra te godine bili evakuisani do savezničkih položaja u Italiji.
Operacija "Halijard" ("Uže") koju su osmislili pripadnici američke obaveštajne službe OSS (ratna preteča CIA) smatra se za najveće ikad preduzeto spasavanje oborenih američkih avijatičara i jednu od najvećih operacija te vrste u Drugom svetskom ratu i posle njega.
Ta operacija ne bi uspela da nije bilo svesrdne pomoći srpskih seljaka tog kraja koji su, stavljajući glavu u torbu i celih porodica, krili savezničke pilote i nekoliko meseci "pred nosom Nemaca".
Umesto da autor ili profesionalni promoteri predstavljaju knjigu koja je prošle godine bila bestseler u SAD, za koju se Holivud interesuje da je ekranizuje, o knjizi , tačnije o operaciji "Halijard", o američkim gostima i njihoivm srpskim domaćinima moglo se više čuti od publike koja je došla da se sretne s piscem koji je ovekovečio njihove pretke.
Tako se moglo saznati da su američki veterani koji su spaseni 1944. godine održavali veze s pojedinim porodicama koje su ih skrivale dok je prva delegacija pilota okupljenih u udruženju koje su osnovali u SAD došala da obiđe Pranjane tek 2003. godine.
Tada se i rodila ideja da se oni koji su još živi među avijatičarima i među onima koji su ih čuvali u srpskoj zabiti organizuju i osnuju srpsko-američko udruženje i da se u Pranjanima sagradi spomen dom.
U tu priču o uspostavljanju novog prekookeanskog mosta uključuje se i Frimanova knjiga napisana, kako je autor izjavio Tanjugu, iz želje da se sačuva spomen na važan događaj iz američke istorije o kome američka javnost ne zna skoro ništa.
Friman je ispričao da je vremenom dok je istraživao građu u vojnim arhivima sve više postajao svestan da operacija "Halijard" mora dobiti pisani spomenik.
"U vreme dok je svetu prezentovana jedna slika o ratovima u Bosni, samo je mali broj ljudi još bio živ koji je mogao da svedoči o ljudima u jednoj dalekoj zemlji koji su svojevremeno učinili veliku uslugu američkog narodu i mnogim uplašenim i gladnim mladićima", kazao je Friman.
Preživeli avijatičari su čuvali tu priču i pričali su je svima koje su poznavali, ali je ona ipak polako nestajala s "500 zaboravljenih", rekao je pisac koji je postao u međuvremenu miljenik srpske dijaspore u SAD.
Njegov prvi dolazak u Srbiju pomogao je Generalni konzulat Srbije u Čikagu, gde je on više puta tokom prošle godine gostovao sa ovim svojim delom.
Friman je pisac koji se već 20 godina bavi temama vezanim za slavne epizode iz Drugog svetskog rata, među koje je sada ušla i priča o srpskim seljacima koji su spasili 500 američkih avijatičara u jednoj ratnoj operaciji.
(Tanjug, na fotografiji je jedan od preživelih pilota Entoni Orsini)
