Beograd - od kasabe do evropske prestonice

Izložba se održava na prvom spratu Muzeja grada Beograda, u Resavskoj 40b, gde će posetioci imati priliku da vide preko 400 originalnih eksponata iz Zbirke za arhitekturu i urbanizam Muzeja grada Beograda - fotografije, crteže, projekte, planove, razglednice i arhivska dokumenta koji prikazujutransformaciju glavnog grada iz pogranične orijentalne varoši u moderan evropski grad.

Bankovićeva za Tanjug kaže da je hronološki to najduži period predstavljen na izložbi, ali i najstariji, pa zato ima i najmanje sačuvanog materijala.

Taj deo postavke je podeljen u četiri celine - prva prikazuje orijentalni Beograd, ono što je danas u Beogradu sačuvano od osmanskog nasleđa i ono o čemu se zna na osnovu fotografija i dokumenata, a druga celina svedoči o formiranju srpske varoši od dolaska kneza Miloša Obrenovića u Beograd i većeg doseljavanja srpskog stanovništva.

Treća celina, "Prestonica Kraljevine Srbije", prikazuje velike arhitektonske i infrastrukturne radove na uređenju Beograda do Prvog svetskog rata, dok je četvrta celina posvećena graditeljima i arhitektama Beograda 19. veka - onima koji dolaze u Beograd u vreme kada Srbija nije imala obrazovane arhitekte, domaćim arhitektama koji odlaze u inostranstvo na školovanje i onima koji se školuju u Beogradu, među kojima je i prva žena arhitekta u Srbiji Jelisaveta Načić.

Posetioci će, prema rečima Bankovićeve, moći da vide primere očuvanog osmanskog nasleđa, kako se formirala srpska varoš, kako su izgrađeni vodovod, kanalizacija i uvedena električna energija.

Skulptura "Obraz uz Obraz" i 8 novih skverova (FOTO)

Sledeća celina obuhvata dve decenije između dva svetska rata, od 1918. do 1941. godine, u kojima se Beograd kao prestonica novoformirane Kraljevine Jugoslavije suočavao sa uspesima i kontrastima na putu ka evropeizaciji i modernizaciji, i kada se Beograd najviše promenio.

"Beograd u međuratnom periodu doživljava prostorni i populacioni bum. Iz Prvog svetskog rata izlazi porušen i u prvim godinama svi radovi su bili usmereni ka obnovi, a onda i ka izgradnji. U isto vreme, kao prestonica (velike nove države Jugoslavije) privlači veliki broj stanovnika i svake godine se doseljavalo oko 10.000 stanovnika, tako da se on prostorno i populaciono širio", rekla je Tanjugu Vuksanović-Macura.

Obimni radovi bili su usmereni na uređenje gradskog centra, na proširenje i izgradnju novih ulica, izgradnju parkova, zgrada ministarstava, opština, hotela, banaka...

"Beograd je u tom periodu bio grad kontrasta. Najveći deo Beograđana, njih 70-80 odsto, bilo je siromašno i živelo je u stanovima i kućama koji su bili neuslovni. Postojala su naselja kao što su Jatagan i Pištolj mala, stalno u dogovoru ili u sukobu s vlastima da li će ostati tu ili neće. S druge strane bili su salonski stanovi u kojima su živeli imućni", ispričala je Vuksanović-Macura.

Kako se između dva svetska rata Beograd formirao kao evropski grad, dobio je svoj prvi Generalni urbanistički plan i izgrađeni su mostovi, Pančevački i Most kralja Aleksandra koji je spojio Beograd i Zemun, a tu su i prvi elementi gradnje na drugoj obali kao što je Sajmište.

U poslednjoj, trećoj celini, predstavljeno je vreme obnove i izgradnje nakon Drugog svetskog rata, do 1964. godine.

Akcenat je, prema rečima Vuksanović-Macure, na izgradnji i planiranju Novog Beograda i na izložbi su prikazane fotografije iz tih prvih 20 godina izgradnje Novog Beograda, u kom pravcu se razvijala njegova arhitektura, kako se živelo i stanovalo.

Vuksanović-Macura ističe da je današnji centar srpske prestonice dobrim delom sačuvao sliku međuratnog Beograda, kada je formiranje ulične matrice i važnih parkova dalo sliku gradu.

S druge strane, Novi Beograd spada u najznačajnije i najlepše primere moderne u svetu i kao takav je sačuvan, a kao posebne arhitektonske dragulje Vuksanović-Macura navodi Palatu Srbija i Hotel Jugoslaviju.

Izložba će trajati do 2. juna, a kako je nekada izgledao Beograd posetioci će moći da vide i u filmovima u kojima su kadrovi isti kao na izloženim fotografijama.