Narodni muzej Srbije je nastao u istorijskom periodu koji nam je poznat kao „doba muzeja“, tako da je savremenik brojnih važnih svetskih muzeja, ali je istovremeno postavio i temelj za razvoj muzejske delatnosti u Srbiji.
Osnovan je kao najstarija centralna muzijska institucija, sa idejom vodiljom da se starine sačuvaju za buduća pokolenja, a do danas je promenio čak 12 zgrada.
Danas je nezaobilazno mesto koje posećuju stanovnici Beograda, njihovi gosti i brojni strani turisti koji dolaze u srpsku prestonicu i jedan je od najznačajnijih simbola Beograda.
Narodni muzej je muzej kompleksnog tipa posvećen zaštiti, interpretaciji i promociji slojevitog, multikulturnog nasleđa centralnog Balkana i Evrope od praistorije do danas, koji čuva arheološku, numizmatičku i umetničku građu.
Bronzani portret cara Konstantina 1900. godine je predat Narodnom muzeju na čuvanje
Postao je i važan centar komunikacije i izvor saznanja. Nove tehnologije zauzimaju posebno mesto, a bogata izložbena i izdavačka delatnost, kao i raznovrsni programi privlače posetioce.
Predstavlja jednu od najznačajnih ustanova moderne Srbije, baštini izuzetna dela nacionalne umetnosti, čuva najvrednije što je poteklo sa našeg prostora.
Najstariji sačuvani srpski ćirilični zapis, Miroslavljevo jevanđelje, pisan u drugoj polovini 12. veka se nalazi u njemu, 1935. godine je predat Narodnom muzeju na čuvanje i izlaganje. NMS se ponosi i slikama Paje Jovanovića.
Izložbu Paja Jovanović, za tri meseca 2010. godine videlo je 160.000 posetilaca
Nova stalna postavka muzeja obuhvata hronološki opseg od dalekog paleolita sve do umetnosti 20. veka. Organizovana je na tri nivoa reprezentativnog zdanja, a raspoređena na 5000m² izložbenog prostora.
Zbirku strane umetnosti čini 1.100 slikarskih i skulptorskih dela, uglavnom evropskih umetnika od 14. do 20. veka. Njeno jezgro čini poklon slovačkog slikara Bertolda Lipaja iz 1891. godine. Tada je Narodni muzej dobio 70 radova italijanskih, venecijanskih umetnika.
Najzastupljeniji i najznačajniji segment zbirke čine celine italijanske, francuske, flamanske, holandske, ruske i austrijske umetnosti.
Priču o modernoj umetnosti u okviru ove Zbirke zaokružuju radovi Pikasa, Kandinskog, Arhipenka i Šagala.
Pravo blago zbirke Narodnog muzeja je i Van Gogov crtež „Pisac za stolom".
Izložba iz Holandije Vinsent van Gog, 1966. godine je imala više od 300.000 posetilaca
Zbirka strane umetnosti, od samog nastanka je imala ulogu da podstakne razumevanje drugih kultura, ali i da pozicionira Srbiju u kulturni, društveni i politički prostor Evrope i sveta.
Prva muzejska postavka je priređena 1864. godine. Narodni muzej je sve vreme tokom Drugog svetskog rata bio otvoren za posetioce, a 1944. godine menja ime u Umetnički muzej. Osam godina kasnije vraćen je naziv Narodni muzej.
Sadašnja zgrada podignuta je za Upravu fondova, ali se postavka Narodnog muzeja u nju uselila 1952. godine. Po prvi put u Srbiji u izgradnji temelja zgrade je upotrebljen armirani beton zbog brojnih jama, bunara i podruma koji se ovde nalaze.
1873. godine je zaposlen Toma, prvi pokazivač muzeja
Najstarija muzejska ustanova u Srbiji podignuta je 1903. godine po projektu arhitekata Nikole Nestorovića i Andre Stevanovića, a 1964. godine je proglašena za spomenik kulture.
Sanacija i adaptacija zgrade Narodnog muzeja na Trgu republike je završena 2018. godine. Stalna postavka je otvorena 28. juna, a do kraja te godine muzej je obišlo više od 150.000 posetilaca.
Muzej ove godine obeležava 180 godina postojanja i danas ima vodeće mesto među muzejima u ovom delu Evrope. Svake nedelje je besplatan ulaz, a samo u prošloj godini ga je posetilo 170.000 ljudi.