Na današnji dan, 21. oktobra 1941. godine Nemci su u Kragujevcu izvršili masovno ubistvo. Streljano je oko 3.000 ljudi. Među njima i đaci i profesori.
Jedan od nastavnika, koji je zagrlio dete koje je stajalo pored njega, pre nego što su ga meci presekli po telu, izgovorio je: "Pucajte, ja i dalje držim čas!".
Nemački okupatori su, kao odmazdu za pogibiju deset svojih vojnika u napadu partizana 16. oktobra 1941. na 3. bataljon 749. pešadijskog puka Vermahta, u Šumaricama 21. oktobra streljali 3.000 stanovnika Kragujevca i okolnih mesta, među kojima i 300 učenika srednjih škola i šegrta, kao i 15 dečaka, čistača obuće.
U streljanju su učestvovali i pripadnici jedinica Dimitrija Ljotića, koji su ubijali sopstveni narod. Prema svedočenjima preživelih, "Ljotićevci" su Kragujevčanima, kada su se čuli neprekidni rafali, govorili da je reč o vojnoj vežbi.
U Srbiji je 21. oktobar Dan sećanja na žrtve u Drugom svetskom ratu, a danas se komemorativno obeležava godišnjica masovnog streljanja u kragujevačkim Šumaricama.
"Lebac sutra ne šaljite..."
Pesnikinja Desanka Maksimović napisala je 1941. godine, pošto je čula detalje masakra u Kragujevcu, pesmu "Krvava bajka".
Pesma je objavljena tek nakon završetka Drugog svetskog rata. Krvava bajka se smatra jednim od najsnažnijih poetskih dela inspirisanih ratnim zbivanjima.
Podsetite se nezaboravnih stihova:
Krvava bajka
Bilo je to u nekoj zemlji seljaka
na brdovitom Balkanu,
umrla je mučeničkom smrću
četa đaka
u jednom danu.
Iste su godine
svi bili rođeni,
isto su im tekli školski dani,
na iste svečanosti
zajedno su vođeni,
od istih bolesti svi pelcovani,
i svi umrli u istom danu.
Bilo je to u nekoj zemlji seljaka
na brdovitom Balkanu,
umrla je mučeničkom smrću
četa đaka
u jednom danu.
A pedeset i pet minuti
pre smrtnog trena
sedela je u đačkoj klupi
četa malena
I iste zadatke teške
rešavala:koliko može
putnik ako ide peške...
i tako redom.
Misli su im bile pune
istih brojki,
i po sveskama u školskoj torbi
besmislenih ležalo bezbroj
petica i dvojki.
Pregršt istih snova
i istih tajni
rodoljubivih i ljubavnih
stiskali su u dnu džepova.
I činilo se svakom
da će dugo,
da će vrlo dugo,
trčati ispod svoda plava
dok sve zadatke na svetu
ne posvršava.
Bilo je to u nekoj zemlji seljaka
na brdovitom Balkanu
umrla je junačkom smrću
četa đaka
u istom danu.
Dečaka redovi celi
uzeli se za ruke
i sa školskog poslednjeg časa
na streljanje pošli mirno
kao da smrt nije ništa.
Drugova redovi celi
istog časa se uzneli
do večnog boravišta.
Moleban streljanim đacima
Kraj spomenika streljanim đacima i profesorima u kragujevačkim Šumaricama održana je tradicionalna antiratna manifestacija Veliki školski čas, na dan kada se u Srbiji obeležava državni praznik Dan sećanja na sve žrtve iz Drugog svetskog rata.
Sa mesta masovnog streljanja, gde su nemački fašisti izveli na streljanje, zajedno sa građanima i profesore i đake iz školskih klupa, Kragujevac i ovog 21. oktobra podseća, opominje i upozorava da se tako nešto više nikada i nigde ne ponovi, prenosi RTS.
Navodi se da je Velikom školskom času i ove godine prethodio moleban, pomen žrtvama, koji je služio vladika šumadijski Jovan i sveštenici Šumadijske eparhije.
Kraj spomenika đacima i profesorima položeni su venci Prve kragujevačke gimnazije, Kragujevca, Vlade Srbije, ambasada, gradova pobratima i prijatelja Kragujevca, diplomatskog kora.
Ove godine izveden je dramski prikaz "Nisam kriv što sam živ", po tekstu Đorđa Milosavljevića, u režiji Slađane Kilibarde, koji su izveli glumci kragujevačkog Knjaževsko-srpskog teatra.
