Vidikovac Tri krsta u Beloj Crkvi je mesto stradanja Srba.
Stranice srpske istorije prepune su podacima o stradanju našeg naroda. Širom Srbije nalaze se brojni spomenici kao podsetnik na herojstvo, a jedan od njih krasi i Belu Crkvu. Na vidikovcu Tri krsta podignut je zid kao znak sećanja na 100 streljanih banatskih građana.
Ubijeni su 1943. godine. Prvo streljanje izvršeno je 26. februara kad je ubijeno 50 zatvorenika, muškaraca, žena i devojaka. Bili su rodom iz Deliblata, Gaja, Dubovca, Vračevog Gaja i Bele Crkve. Nacisti su ih iz Petrovgradskog logora doveli železničkom kompozicijom. Žrtve streljanja su bile okovane.
Dva meseca kasnije, 24. maja 1943. godine, javno je streljano još 50 zatvorenika, talaca iz Petrovgrada. Nakon što su ubijeni, njihova tela su stavljena u zaprežna kola i odvezena ka reci Neri. Tela su to bačena i zakopana kraj strvoderske jame. U znak sećanja na jezive događaje podignuto je spomen-obeležje.
VIDIKOVAC TRI KRSTA U BELOJ CRKVI POSTAO JE MUČILIŠTE ZA SRBE - UBIJANE SU I DEVOJKE! Tela žrtava bačena su pored reke
Ispred tog zida nalaze se i Tri krsta čija priča datira još iz 1797. godine kad je ovo mesto bilo versko. "Te godine su postavljena tri drvena krsta i mesto je predstavljalo stecište katoličke litije o obrednog hodočašća. Srednji krst je predstavljao razapetog Isusa Hrista. Levi i desni krst od njega predstavljali su dva osuđenika na smrt", započela je razgovor za portal MONDO direktorka Turističke organizacije opštine Bele Crkva Milena Živanović.
Kako nam je objasnila sagovornica, nemački doseljenici su podigli i 130 stepenika kao pomen na Hristovo stradanje na Golgoti. "Prva obnova vidikovca Tri krsta obavljena je 1820. a 1943. godine dobija svetovni karakter i pretvara se u čistilište i mučilište zbog 100 streljanih banatskih građana", kazala je Živanović za naš portal.
Duž stepenica koje vode na vidikovac postavljene su informativne table koje ukratko govore o bogatoj istoriji Bele Crkve. "Kao datum osnivanja sadašnje Bele Crkve navodi se 15. oktobar 1717. godine. Organizovana je kolonizacija Nemaca sa Rajne, iz Franačke, Švapske, Hesenske i Virtemberške provincije. Krenuli su trbuhom za kruhom, u nepoznato, u nadi da će ovde imati bolje uslove za život.
VIDIKOVAC TRI KRSTA U BELOJ CRKVI POSTAO JE MUČILIŠTE ZA SRBE - UBIJANE SU I DEVOJKE! Tela žrtava bačena su pored reke
Prvi talas kolonista stradao je zbog nepripremljenosti na još divlju okolinu, a malo kasnije (1738) i od turskih jedinica i pljačkaških bandi. Drugi talas kolonista bio je bolje pripremljen za uslove koji su ih ovde očekivali a i granica je bila bolje čuvana. Ubrzo za Nemcima Belu Crkvu su počeli da naseljavaju Srbi, a potom i Rumuni, Jevreji, Mađari, Česi, Romi i druge nacionalnosti", navodi se na jednoj od tabli.
Područje Bele Crkve bilo je pod vlašću Austrougarske sve do 1918. godine kad je pripojeno Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. Nakon Oktobarske revolucije, od 1920. do 1928. godine, u Belu Crkvu su pristizale ruske izbeglice. Ukupno ih je došlo oko 2.500, uglavnom iz redova obrazovanih slojeva društva.
Tada je u Beloj Crkvi bio smešten Kadetski korpus velikog kneza Konstantina Konstantinoviča, kao i Devojački marjanski donski institut, školaska ustanova u kojoj je srednjoškolsko znanje od 1920. do 1941. godine steklo oko hiljadu devojaka. Bela Crkva je postala obrazovni centar, u kom je, uz stroge profesore, bila vaspitana ruska omladina.
Oko 650 Rusa, od kneginja i državnih savetnika, do senatora i 19 generala, sahranjeno je na groblju u Beloj Crkvi. Tokom Drugog svetskog rata Bela Crkva bila je pod nemačkom okupacijom. Po njegovom okončanju grad su napustili svi Nemci starosedeoci.
Do tada su oni činili najveći deo populacije grada. Polupraznu Belu Crkvu naselili su stanovnici iz drugih krajeva Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije. Bela Crkva poznata je i po prirodnom bogatstvu koje je krasi. U njoj se nalazi sedam jezera. To su veštačka, kristalno čista jezera, ukupne površina 150 hektara, nastala eksploatacijom šljunka u industrijske svrhe sa dna Panonskog basena.
Reka Nera i Karaš, kao i kanal Dunav-Tisa-Dunav takođe krase ovaj deo Srbije. U njenoj blizini se nalazi i Deliblatska peščara. Reka Nera je specifična jer je ona jedina u kojoj se plivanje za časni krst odvija u dve zemlje. Predstavlja prirodnu granicu između Srbije i Rumunije, a u mestu Vračev Gaj u opštini Bela Crkva Srbi iz Srbije plivaju za Bogojavljenje. Takođe za krst plivaju i Srbiji iz mesta Sokolovac u Rumuniji.
Vračev Gaj je jedino mesto u Srbiji u kom bogojavljensko plivanje koje ima međudržavni karakter, što ga dodatno čini izuzetnim. Takođe je i jedino mesto u Srbiji na kom se za Bogojavljenje obavlja prekogranična služba i to na dva jezika, srpskom i rumunskom.
VIDIKOVAC TRI KRSTA U BELOJ CRKVI POSTAO JE MUČILIŠTE ZA SRBE - UBIJANE SU I DEVOJKE! Tela žrtava bačena su pored reke
Petrovgradski logor
Petrovgradski logor otvoren je 20. juna 1942. godine u Zrenjaninu koji je tad nosio ime Petrovgrad i Bečkerek. Nalazio se u danas oronuloj i napuštenoj zgradi u Ulici cara Dušana u nekadašnjem mlinu. Puno ime mu je glasilo - Koncentracioni logor, vanjska ispostava policije i službe bezbednosti u Velikom Bečkereku.
Komadanti logora uglavnom su bili domaći Nemci. Tačan broj logoraša se ne zna, ali se pretpostavlja da je kroz njega prošlo oko 10.000 zatvorenika koji su prošli kroz najgore muke. U njemu su bile zatočene žene i deca. Mnogi logoraši su ubijeni, poput 100 građana Banata koji su strelajni na vidikovcu Tri krsta.
Logor je oslobođen 1944. godine.
BONUS VIDEO:
