Na čelu kolone bespilotnih letelica na vojnoj paradi "Snaga jedinstva" održanoj u subotu 20. septembra u Beogradu prikazan je po prvi put najnoviji vazduhoplov Ratnog vazduhoplovstva i protivvazduhoplovne odbrane Vojske Srbije: daljinski upravljani vazduhoplov izraelske proizvodnje Hermes 900.
Ovo je ujedno i najveći i najsloženiji dron kojim raspolaže RViPVO – ili će raspolagati, obzirom da nije poznato da li je već uveden u naoružanje. Zvanični konferansije događaja ga je najavio kao "izviđačko-borbenu letelicu" sa mogućnošću da ostane u vazduhu i do 36 sati.
Elbit Systems i ugovor sa Srbijom
Kada je, u novembru 2024. godine, izraelska kompanija Elbit Systems objavila da je sa neimenovanim kupcem u Evropi sklopila ugovor vredan 335 miliona dolara za isporuku artiljerijsko-raketnog sistema dugog dometa PULS (Precise and Universal Launching Systems) i bespilotnih letelica Hermes 900, mnogi su pogledali u Srbiju kao pretpostavljeno odredište izraelskog naoružanja i opreme.
Tada je navedeno da se očekuje da ugovor bude ispunjen u naredne tri i po godine, odnosno do kraja 2028. Ove informacije skoro pa direktno je potvrdio i predsednik Srbije u novembru, koji je izjavio da je potpisan ugovor o kupovini "najmoćnijih artiljerijskih sistema na svetu", ali i da je Srbija kupila "neke od najsavremenijih sistema dronova na svetu".
Hermes 900 – naslednik Hermesa 450
Elbit Systems Hermes 900 Kohav (כּוֹכָב, "zvezda") je bespilotna letelica – daljinski upravljani vazduhoplov u domaćoj vojnoj terminologiji – MALE kategorije, za srednje visine i dugo trajanje leta (Medium Altitude Long Endurance). Naslednik je dronova Hermes 450, jednog od najrasprostranjenijih vojnih dronova na svetu.
Karakteristike i naoružanje
Letelica može ostati - zavisno od konfiguracije i tereta - u vazduhu više od 30 sati i može da leti na maksimalnoj visini od 9.100 metara, sa primarnom misijom izviđanja, nadzora i prenošenja komunikacija. Iako su u javno dostupnim izvorima informacije o naoružanju Hermes 900 oskudne i uglavnom se ističe njegova izviđačka uloga, poznato je da je omogućena integracija vođenih sredstava do težine od 350 kilograma.
Najčešće se pominju vođene rakete Rafael Spike dometa – u zavisnosti od varijante – i do 50 kilometara, provereni američki AGM-114 Hellfire, laserski navođene bombe, pa čak, prema nekim navodima, i rakete AIM-92 Stinger za borbu protiv letećih ciljeva.
Upotreba u izraelskoj vojsci
Do pre nekoliko godina u Izraelu je postojala zabrana davanja informacija o upotrebi dronova kao sredstva za napad, iako je to bilo više-manje poznato. Zabrana je ukinuta 2022. godine, delimično pod pritiskom proizvođača naoružanja, koji su u uspešnim dejstvima iz bespilotnih letelica videli značajan marketinški potencijal za prodaju svojih proizvoda.
Hermes 900 ima raspon krila od 15 metara i maksimalnu poletnu masu od 1.180 kilograma, sa mogućnošću nošenja korisnog tereta od 350 kilograma. Opcije korisnog tereta uključuju elektro-optičke i infra-crvene senzore, radar sa sintetičkom otvorom za praćenje pokretnih ciljeva na zemlji, komunikacionu i elektronsku obaveštajnu opremu i hiperspektralne senzore.
Hermes 900 je prvi put korišćen od strane Izraela tokom operacije Zaštitna ivica u julu 2014. Zanimljivo je da letelica tada još uvek nije bila uvedena u upotrebu, koja je planirana za narednu godinu, ali je tražena tokom operacije za specifične misije koje je mogla da obavi bolje od Hermesa 450. Nekoliko dana nakon naređenja da se avion rasporedi, jedan Kohav je bio spreman za "privremenu aktivnost".
Civilna upotreba i ratna iskustva
Izraelski Hermes 900 intenzivno je korišćen u mnogim izraelskim napadima u Gazi, Jemenu, Siriji i Iranu, odnosno u sukobu sa Hamasom, Hezbolahom, Hutima i drugim neprijateljima izraelske države, pri čemu je nekoliko letelica i izgubljeno.
Tokom jermensko-azerbejdžanskih sukoba 2020. godine, portparolka Ministarstva odbrane Jermenije Šušan Stepanjan izvestila je da su jermenske snage oborile azerbejdžanski dron Hermes 900, podelivši snimak navodnog obaranja na društvenim mrežama. Azerbejdžanska strana negirala je da je izgubila bilo koji svoj dron.
U civilnoj ulozi, tokom poplava u Rio Grande do Sulu 2024. godine, brazilsko ratno vazduhoplovstvo koristilo je dronove Hermes 900 kako bi pomoglo u lociranju žrtava poplava kojima je bila potrebna evakuacija. Jedan dron je locirao 36 žrtava između 5. i 6. maja, omogućivši njihovo spasavanje markiranjem pozicija za SAR helikoptere.
Prema dostupnim informacijama, Hermes 900 prodat je i u Kanadu, gde se koristi za nadzor akvatorija, naftnih mrlja i Arktika, Čile, Kolumbiju, jednoj privatnoj portugalskoj kompaniji koja za potrebe EU obavlja usluge nadzora iznad morskih površina, Island, Meksiko, Filipine.
BONUS VIDEO:
(Aero/MONDO)
· Reaguj