Nikola Vidović rođen je na Kordunu 28.3.1917, bio je partizanski komandant i narodni heroj. Pod njegovom komandom Četvrta kordunaška brigada NOVJ izvela je 26. avgusta 1942. akciju oslobađanja logora Jastrebarsko, jednog od najmračnijih simbola ustaškog terora nad srpskom decom.
Komandant bataljona
Dana 23. jula 1941. godine, Nikola Vidović učestvuje u prvoj partizanskoj akciji na Kordunu, tokom koje je likvidirao jednog ustašu i zarobio dvojicu karabinijera. Nedugo zatim, formira partizanski odred "Stipan" sa 25 boraca. Sa svojim jedinicama, 13. avgusta iste godine, napada ustašku posadu u selu Lukinići, pri čemu biva ranjen. Kako se broj boraca povećavao, Vidović preuzima komandu čete, a u oktobru postaje komandir Četvrtog bataljona Prvog kordunaškog partizanskog odreda.
U decembru 1941. godine, sa svojim saborcima uspešno je evakuisao oko 15.000 civila, žena, dece i starijih osoba, na Petrovu goru, spasavajući ih od sigurne smrti u ustaškoj ofanzivi ili strahotama zloglasnih logora Nezavisne Države Hrvatske.
Logor Jastrebarsko, mesto bola i patnje
Logor Jastrebarsko otvoren je 12. jula 1942. godine, u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj, za zatočenu srpsku decu, uglavnom one prebačene iz logora na Kozari, Kordunu i Baniji. Smeštaj su činili dvorac Erdedi, barake italijanske vojske i franjevački manastir. Upravu su vršile časne sestre kongregacije Svetog Vinka Paulskog.
Deca su bila u teškom stanju, masovno bolesna, izgladnela, pod stalnim ustaškim pritiskom, sa "prevaspitavanjem" u koje su bile uključene časne sestre, prema svedočenjima. Ustaše su pokušavale nametnuti hrvatski fašistički obrazac deci, uključujući nošenje slova “U” na kapama ili reverima.
Kroz logor je prošlo oko 3.336 dece. Broj mrtvih do preuzimanja partizanske akcije varira u izvorima, najmanje 449, neki navode i veću brojku, zbog bolesti i neuhranjenosti.
Oslobađanje logora
Dana 26. avgusta 1942. godine, u zoru, partizanske jedinice predvođene Nikolom Vidovićem izvele su napad na logor Jastrebarsko. Prešavši reku Kupu, iznenadili su stražare i osoblje logora. Deca su, prema svedočenjima, čula pucnjavu i počela da vrište.
Pod Vidovićevim rukovodstvom, spaseno je ukupno 727 dece. Zdravija i snažnija deca bila su prebačena u domove na Kordunu i Žumberku, dok su bolesna smeštena u odgovarajuće institucije. Preživeli su raspoređeni po selima i porodicama u oslobođenim krajevima.
Prema dostupnim izvorima, nakon zauzimanja logora, izvršena su streljanja nad upravom logora, stražarima i medicinskim osobljem koje je učestvovalo u zlostavljanju i smrti dece. Ova mera bila je usmerena protiv odgovornih za nehumane uslove i zločine u logoru.
Nikola Vidović sačinio je i sopstveni zapis te akcije:
"U memljivim zidinama starog dvorca nalazilo se 727 dječaka i djevojčica, uglavnom predškolskog uzrasta. Njih su "prevaspitavale" časne sestre. Naravno, to prevaspitavanje bilo je u ustaškom duhu. Htjele su u neku ruku da stvore nove "janjičare". Sirota djeca su na kapama ili reverima nosila slovo "U", Živjela su pod nevjerovatno teškim okolnostima. Zbog gladi, bolesti i načina "vaspitanja" dnevno je umiralo po nekoliko dječaka i djevojčica.
Čim su ti mali izmučeni sužnji ustaške samovlasti čuli pucnjavu i vidjeli partizane, neizmjerna radost ispunila ih je nadom da će biti oslobođeni. Kasnije smo doznali od njih kako su se usplahirili svi podjednako od straha zbog pucnjave i zbog uzbuđenja da bi ih neko mogao osloboditi. Ganuli su nas povici i čežnjivi pogledi djece načičkane iza rešetaka zaključanog logora. Partizani su brzo otvorili vrata i djeca su jurnula na sunce. Od radosti su skakala i vješala se o vratove boraca, svojih oslobodilaca. Opšta vreva i graja potrajala je nekoliko časaka. Nekoliko najiscrpljenijih onesvjestilo se na dnevnom svjetlu i suncu ... Neki borci 4. kordunaške brigade pronašli su među zarobljenom djecom svoju, neko sina ili kćer, ili djecu svojih rođaka ili komšija. To oduševljenje oslobođenih malih logoraša vrlo je teško opisati..."
Nastavak rata
Dana 22. septembra 1942. godine, brigada pod komandom Nikole Vidovića uspešno je dočekala italijansku kolonu i potpuno je uništila, pri čemu je poginulo 120 italijanskih vojnika. Za ovaj značajan vojni uspeh, brigada i njen komandant dobili su pohvalu od Glavnog štaba Hrvatske.
Nakon neprekidnih borbi, uključujući i oslobodilačku akciju u Bihaću, Nikola je krajem godine, 5. decembra 1942., postao komandant novoformirane Petnaeste partizanske brigade. Sa ovom jedinicom učestvovao je u četvrtoj neprijateljskoj ofanzivi, tokom koje je brigada stekla status udarne jedinice, a Nikola ponovo dobio priznanje od štaba Četvrtog korpusa NOVJ.
U januaru 1944. godine imenovan je za operativnog oficira Osme kordunaške udarne divizije, a na proleće iste godine preuzima dužnost komandanta Druge brigade iste divizije. Kasnije je postao komandant Prvog kordunaškog partizanskog područja, na toj funkciji ostajući do 9. maja 1945. godine, kada je imenovan za upravnika Vojno-tehničkog zavoda u Sarajevu.
Tokom rata Nikola Vidović aktivno je učestvovao i u političkom radu. Bio je član Kotarskog komiteta KP Hrvatske i Narodnooslobodilačkog odbora za Vrginmost, član okružnog Narodnooslobodilačkog odbora za Kordun, kao i većnik na Prvom, Drugom i Trećem zasjedanju ZAVNOH-a, kao i Drugom zasjedanju AVNOJ-a.
Život nakon rata i smrt
Nakon rata, nastavio je vojnu karijeru kao načelnik Personalne uprave Druge, a potom Prve armije, zatim načelnik odeljenja Generalštaba JNA i pomoćnik komandanta Područja za pozadinu. Godine 1945. bio je savezni poslanik za Vrginmost i član predsedništva SUBNOR-a. Nosio je čin general-potpukovnika.
Nikola Vidović preminuo je 15. juna 2000. godine i sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.
Za svoj doprinos borbi i slobodi, nosilac je Partizanske spomenice 1941. i brojnih drugih jugoslovenskih odlikovanja, a Orden narodnog heroja dodeljen mu je 20. decembra 1951. godine.
BONUS VIDEO:
· Reaguj