Zahtev za rehabilitaciju Đilasa

Jedan od podnosilaca zahteva, beogradski advokat Rajko Danilović, rekao je Tanjugu da je Đilas bio istorijska ličnost koja je istinski ugrožavala komunizam, a ne, kako je naveo, "Draža ili Nedić".

Milovan Đilas je bio prvi visoki funkcioner koji je istupio iz komunističke partije, u vreme njene najveće moći, početkom pedesetih godina prošlog veka.

Tri puta je osuđivan po Krivičnom zakonu zbog "neprijateljske propagande", a suđenja su se odvijala bez prisustva javnosti.

Zahtevu za vraćanje građanskih prava, časti i ugleda pridružio se i Milovanov rođeni brat Akim Đilas, rekao je Danilović i objasnio da je sud tražio da među podnosiocima zahteva za rehabilitaciju bude i lice koje "ima pravni interes".

Milovan je godinama živeo u izolaciji koja mu je formalno ukinuta tek 1989, a većina njegovih dela je objavljena početkom devedesetih.

On je u eri komunizma smatran izdajnikom ideje i pokreta kojem je i sam na početku pripadao.

Posle završetka gimnazije u Beranama, u Beogradu je studirao filozofiju i pravo, gde se povezao sa ilegalnom skojevskom organizacijom i vrlo brzo postaje član SKOJ-a.

Uhapšen je 1933. godine a već sutradan mu je počelo suđenje pred Opštinskim sudom u Beogradu koji ga je osudio na pet godina zatvora.

Pomilovan je i iz zatvora je izašao početkom 1936, ali je nastavio da se bavi komunističkom propagandom.

Generalni sekretar KPJ Josip Broz Tito je Đilasu 1938. godine poverio zadatak da organizuje slanje srpskih dobrovoljaca za Španiju.

Iste godine je bio izabran u Centralni Komitet KPJ.

Početkom 1940. godine primljen je u Politbiro CK KPJ.

Milovan Đilas je na sastanku Politbiroa CK KPJ 4. jula izabran za opunomoćenog delegata CK za Crnu Goru.

Kao član Politbiroa, automatski je izabran i za člana Vrhovnog Štaba.

Otišao je u Crnu Goru i zajedno sa kapetanom Arsom Jovanovićem organizuje ustanak, a potom se vratio u Srbiju.

U oslobođeni Beograd stiže ponovo u novembru 1944, a aprila 1945. godine Đilas i Tito odlaze u Moskvu na potpisivanje ugovora o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći Jugoslavije i SSSR.

Početkom 1953. godine je izabran za predsednika Skupštine FNRJ, a dve godine kasnije je podneo ostavku na tu dužnost i istupio iz partije.

Međutim, Đilasovi članci u kojima je pisao o najsloženijim pitanjima komunističke misli izazvali su veliku diskusiju u Savezu komunista Jugoslavije i u najširim masama.

Članak pod nazivom "Anatomija jednog morala" u kom je napao komunizam kao sistem izazvao je ogradu Izvršnog komiteta CK SKJ od Đilasovog pisanja.

U januaru 1954. godine na Trećem vanrednom plenumu koji je vodio Tito, doneta je odluka da su shvatanja Milovana Đilasa u osnovi protivna političkoj liniji usvojenoj na VI kongresu SKJ.

Zato ga je Plenum isključio iz CK SKJ, udaljio sa svih funkcija u Partiji i kaznio poslednjom opomenom.

Nedugo zatim, zbog svog pisanja Đilas je osuđen na uslovnu kaznu zatvora od jedne i po godine, posle čega ubrzo podnosi ostavku i istupa iz partije.

Nastavlja da se bavi pisanjem i u svojim delima kritikuje komunizam.

U novembru 1956. godine zbog antijugoslovenske delatnosti osuđen je na tri godine zatvora.

Na slobodu je pušten početkom 1958.

Njegova pisanja za inostrane medije utiču na to da bude i po drugi put osuđen na kaznu zatvora od 13 godina, ali je odslužio četiri.

Najznačajnija njegova dela su "Zemlja bez pravde", "Nova Klasa", "Razgovori sa Staljinom", "Nesavršeno društvo", "Ispod boja", "Sećenje jednog revolucionara" i druge.

Milovan Đilas je za vreme boravka u zatvoru lišen ordena narodnog heroja, koji je dobio krajem 1945. godine.

Vojni sud mu je oduzeo čin general-pukovnika JNA u rezervi, a Sud časti sva odlikovanja koje je dobio kao zasluge iz rata.

Umro je 25. aprila 1995. godine u 84. godini i sahranjen u rodnom Podbišću u Crnoj Gori.

(Tanjug)