U Srbiji napušteno 1.600 sela

Najvernije mušterije prodavnica u gotovo svakom selu u Srbiji su - momci. Pivom prekraćuju letnje večeri. Dobri su u zbijanju šala, odlični u fudbalu. Nisu lenji, ali nemaju ni posebnog razloga da se lome od rada. Za loš život uglavnom krive državu, selo od koga je i "bog digao ruke" i lopovsku vlast. I obavezno žene. One koje su svoju sreću pronašle u gradu, a oni i u petoj deceniji ostali - neoženjeni.

Gotovo da nema sela u Srbiji u kojoj se danas ne može videti slika vremešnih momaka u dokolici. Nije ni čudo kada od Horgoša do Preševa živi, prema podacima Odbora za selo SANU, čak 260.000 neoženjenih muškaraca mlađih od 50 godina. Neudatih žena daleko je manje, a i u petoj deceniji burmu sanja njih oko 100.000. Čestiti i pošteni, verni selu i očevini, ali nesnađeni u sadašnjosti i otpisani za budućnost tek "momci veterani" postali su ogledalo demografske slike Srbije.

Retki brakovi, mali broj dece, ogromne migracije ka gradovima koji se smatraju kolevkom boljeg i lakšeg života čine samo deo razloga zbog koga je na mapi Srbije čak 1.500 naselja u kojima se godišnje ne rodi nijedno dete. Koliko je situacija alarmantna pokazuju i podaci da je oko 1.600 sela gotovo potpuno napušteno, 700 naselja ima manje od 100 žitelja, a da je čak stotinu njih sa manje od pet stanovnika. Predviđanja su još gora: u narednih 15 do 20 godine promaja bele kuge oduvaće još 1.200 naselja.

Kosa niske stope rađanja već decenijama povlači otkose i u selima i u gradovima, pa republika godišnje gubi po tridesetak hiljada stanovnika. Seoske sredine, međutim, izložene su i konstantnom pražnjenju još od pedesetih godina. Politika migracija u bivšoj Jugoslaviji iz sela u gradove je preselila čak osam miliona ljudi, što je proces koji u svetu traje i do 150 godina.

Da poljoprivreda i jačanje sela može biti pokretač odumrle privrede čuje se često u jeku agitacije za pristupanje EU, koja ima brojne fondove  za podsticanje poljoprivredne proizvodnje.

To je i najčešći argument zastupnike teze da je pod šljivom i ključ demografskog oporavka Srbije.

To smatra i sociolog Mirjana Delić Drobnjak koja napominje da ozbiljno ulaganje u ruralna područja može da popravi tamnu sliku srpske populcije.

"Nije reč samo o privredi, nego i u izgradnji puteva, unapređenju zdrvstvene zaštite, kulture, prosvete", objašnjava za "Novosti"  Delić Drobnjak.

"Prvi korak je zaustaviti strahovit demografski pad, posle čega treba razvijati svest ljudi o potrebi za potomstvom. To traži temeljan i dugoročan rad, koji je do sada izostajao, ali i ozbiljna izdvajanja iz budžeta.

Svaki, pa i demografski potencijal sela, niko ne spori. O tome najbolje govori da je oko 50.000 kuća stalno, a čak 145.000 privremeno nenastanjeno. To je dovoljno da Srbija reši problem podstanara i ljudi bez krova nad glavom.

Oko 400.000 hektara neobrađenog poljoprivrednog zemljišta I hiljade praznih štala, može da bude izvor hrane za stotine hiljada ljudi. A sve to nije bilo dovoljno da život počne da buja i van gradskog asfalta.

Činjenica je da 60 odsto ukupnog stanovništva Srbije živi u gradovima, a da se populacija sve više koncentriše oko Beograda, Novog Sada i  Niša. Prema statističkim i privrednim analizama šansu za rast imaju jedino naselja u dolini Morave i duž značajnih puteva.

Da su jedan od glavnih razloga za lošu demografsku sliku Srbije migraciiej koje su  sela ostavile u rukama staraca kažu i u Odboru za selo SANU.

Da bi se ruralna područja vratila u život, kako objašnjavaju,  potrebna je ozbiljna rešenost države.

"Potrebno je napraviti raskid sa dosadašnjom praksom istiskivanja mladih iz sela i poljoprivrede. Džava mora mnogo više da investira u poljoprivredu, ali i saobraćajnu i komunalnu infrastrukturu", navodi professor Milovan  Mitrović i ističe da bi država trebalo da podrži zadružne oblike organizovanja poljoprivrednika.