Godine 1818. knez Miloš Obrenović započeo je izgradnju crkve u Jagodini, jer je to bilo važno mesto u tadašnjoj Srbiji koje je bilo pod turskom upravom.
Više je razloga zašto je izabrao Jagodinu kao mesto podizanja crkve: pored toga što je tada tu postojala džamija ali ne i crkva, Jagodina je bila važno mesto gde su se ukrštali bitni putevi, a nalazila se i na Carigradskom drumu.
Crkva Svetih arhangela Mihaila i Gavrila je skromne velicine, ali veliku pažnju privlaci njen ktitorski natpis:
"...????????? ???? ?????? ?????? ???? ???????? ????????? ??????? ? ?????? ???????? ?????? ? ??????????? ????? ?????????? ??????????? ? ????????? ???????????? ???? ?????????? ??????? ????? ????????? ?????? ??????????, ?? ???? ???????? ????? ? 35-?? ???? ?? ????????? ?? ??????? ???????????? ??????? ????????? ??????? ???? ?? ????????? ???????? 1818, ??? ..."
Ova ktitorska ploca prvobitno je stajala na spoljašnjem zapadnom zidu crkve, da bi kasnije bila premeštena na Casnu trpezu u oltaru. Danas, ona krasi unutrašnji južni zid priprate.
Koliko je knezu Milošu bila važna ova crkva i ktitorski doprinos, svedoci i cinjenica da je u jednom pismu upucenom jagodinskom knezu Arandelu Milosavljevicu, zapretio smrcu ukoliko bi i jedno slovo natpisa bilo ošteceno.
A, kako vi slavite slavu?
Posle Hatišerifa iz 1830. godine, kojim je omogucena izgradnja pravoslavnih crkava, knez Miloš je podigao i zvonik.
Pored groblja u samoj porti, gde su sahranjeni sveštenici i ugledni ljudi ovog mesta iz 19. veka, kao i Spomen-kosturnica izginulim ratnicima u Prvom svetskom ratu, stara jagodinska crkva poseduje i bogatu riznicu, s ikonama iz 19. veka, a neke je licno slikao Ðura Jakšic.
Deo crkvene jagodinske riznice je danas u manastiru Kalenicu i Narodnom muzeju u Beogradu.
Povodom 200 godina jagodinske "stare" crkve, posvecene Svetim Arhangelima Mihailu i Gavrilu, u Jagodini se 27. i 28. novembra održava se naucni skup – “Dva veka Stare crkve u Jagodini”, gde ce govoriti profesori sa Filozofskog fakulteta u Beogradu, Uciteljskog fakulteta u Jagodini, Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu, istoricari i istoricari umetnosti Istorijskog arhiva, Arhiva Srbije, Zavicajnog muzeja Jagodine.
(Za MONDO - veroucitelj, Mladen Aleksic)
