Na današnji 1943. na Drugom zasedanju AVNOJ-a u Jajcu, u Drugom svetskom ratu udareni su temelji nove, socijalističke Jugoslavije. 29. novembar slavljen je gotovo šest decenija kao državni praznik SFRJ, a zvanično je ukinut posle više od deset godina od raspada te zajednice - novembra 2002.
Taj datum je ušao u istoriju 29. novembra 1943. godine, kada je održano Drugo zasedanje AVNOJ-a u Jajcu, na kome je doneta odluka o federalnom ustrojstvu Jugoslavije, a kraljevskoj vladi zabranjen povratak u zemlju.
Posle završetka rata, od 1945. godine, 29. novembar se slavio kao dan Republike i bio jedan od najvećih praznika u nekadašnjoj SFRJ. Prema tadašnjem Zakonu o državnim praznicima proslavljao se dva neradna dana, uz svečane akademije u glavnim gradovima republika bivše države, počasne plotune, a 1964. ustanovljena je i nagrada AVNOJ-a. Đaci prvaci su dobijali crvene pionirske marame, deljena su razna ordenja.
Poslednji put ovaj praznik obeležen je u Srbiji 2001, jer ga je Savezna skupština zvanično ukinula tek sredinom novembra sledeće godine. Do 1997. godine 29. novembar je slavljen kao dan sećanja na Drugo zasedanje AVNOJ-a, ali je od tada počeo da se praznuje kao dan kada je 1945. Jugoslavija i formalno prestala da bude monarhija i postala republika. Ta zamena nastala je kao izraz kritike da je SRJ nastavila da obeležava praznik nepostojeće države - federacije šest republika - koja se raspala 1991.
U ranijem periodu, Srbija je, inače, predstavljala svojevrstan presedan u obeležavanju praznika, koji su morali da nestanu posle raspada jugoslovenske države i zajednice sa Crnom Gorom.
Kako se slavilo?
Mnogi su išli na more, inostranstvo, izlete, a organizovan je niz događaja u okviru kojih se pevalo, sviralo i govorilo o značaju ovog datuma.
U to vreme je spontano ustanovljen običaj klanja svinja 29. novembra, pogotovo kod stanovništva koji nije bio religiozan.
Posebnu istaknutu ulogu imali su Titovi pioniri, đaci prvaci koji su dobijali crvene pionirske marame. Jugoslavijom je vladao neprikosnoveno, predsednik i maršal Josip Broz Tito.
Đaci-prvaci su tada postajali pioniri, polagali svečanu zakletvu, "kitili" se pionirskim kapama i maramama, i po prvi put u životu se zaklinjali na vernost nekada velikoj i moćnoj državi.
(Mondo)
Budite bolje informisani od drugih, PREUZMITE MONDO MOBILNU APLIKACIJU.