Među narodima na Balkanu Hrvati i Srbi imaju najveći slovenski genetski otisak, pokazala je, između ostalih, studija "Genetička istorija Balkana od rimske granice do seobe Slovena", koja je upravo objavljena u uglednom časopisu "Sel".
U ovo istraživanje, koje su vodili Institut za evolucionu biologiju u Španiji, Univerzitet Zapadnog Ontarija i Univerzitet Harvard, bilo je uključeno više od 70 naučnika, od čega više od 30 iz Hrvatske. Arheolozi, antropolozi, genetičari i istoričari rekonstruirali su i analizirali kompletne genomske podatke 146 drevnih ljudi iskopanih prvenstveno s područja Hrvatske i Srbije. Tako su rekonstruirali genetsku istoriju Balkanskog poluostrva tokom prvog milenijuma nove ere. U studiji je s područja Hrvatske ukupno iskorišćeno 58 uzoraka s više antičkih i srednjovekovnih nalazišta, a njihovo prikupljanje za potrebe analize drevnog DNK koordinisali su naučnici s Instituta za antropologiju u Zagrebu (INANTRO) koji već niz godina imaju vrlo uspešnu saradnju s profesorom Dejvidom Rajhom sa Univerziteta Harvard.
"Studija se fokusirala na period rimskog osvajanja i vladavine nad ovim prostorima, otprilike od 1. do 400. godine, te razdoblje seobe naroda i ranog srednjeg veka, od oko 400. do 900. godine, pa je velika većina uzoraka upravo iz tih perioda. Ti uzorci potiču iz urbanih centara iz rimskog doba kao što su Zadar, Viminacij, odnosno Kostolac u Srbiji, Sisak, Osijek i Niš, ali i manjih ruralnih zajednica koje su prevladavale tokom ranog srednjeg veka, npr. Bojna, Nuštar, Jagodnjak, i dr. No, nekoliko uzoraka je i "mlađe", a hronološki najmlađe osobe potiču iz Lepenskog vira u Srbiji iz 15./16. veka i iz Kosinja u Lici iz 17./18. veka" - rekao je jedan od koautora studije, dr. Mario Novak iz Instituta za antropologiju.
Rimsko Carstvo trajno je izgubilo kontrolu nad Balkanom u 6. veku, a studija otkriva naknadni masovni dolazak na ovaj prostor pojedinaca genetski sličnih modernim populacijama slovenskog govornog područja istočne Europe. Njihov genetski otisak čini 30-60 posto porekla današnjih balkanskih naroda, što predstavlja jednu od najvećih trajnih demografskih promena bilo gde u Evropi u ranom srednjem veku.
"Ovo je zapravo jedna vrsta pilot-studije jer će u skorije vreme pod vođstvom Univerziteta Harvard biti objavljene mnogo veće studije koje se bave ovom tematikom, tj. genetičkom istorijom modernih stanovnika jugoistočne Evrope i Slovena uopšte. Ovim istraživanjem dobili smo nepobitne biološke dokaze o masovnom naseljavanju pojedinaca i zajednica koji govore slovenskim jezicima tokom ranog srednjeg veka na područje Balkana, sve do Grčke i Egejskih ostrva, te da se većina genetskog nasleđa modernih stanovnika ovih područja može vezati upravo uz te seobe. Slovenska genetika, prema trenutnom stanju istraženosti, čini 50-60 posto genetskog nasleđa Hrvata i Srba, a što se ide južnije, ta brojka opada. No, bitno je naglasiti da je u naše genetsko nasleđe ugrađen i dobar deo genetskog materijala prastanovnika ovih područja, od populacija bronzanog i gvozdenog doba do rimskih naseljenika iz različitih područja Rimskog Carstva" - pojasnio je Novak.
Studija u "Selu" naglašava kosmopolitizam područja rimske vojne granice i dugoročne posledice migracija koje su pratile slom rimske kontrole na tom području. Drevni DNK otkriva da su, uprkos granicama modernih nacionalnih država, stanovništvo na Balkanu oblikovali zajednički demografski procesi.
"U ovom istraživanju potvrđeno je nekoliko osoba koje su tokom rimske vladavine došle iz dalekih krajeva, tj. Afrike, te živeli i umrli ovde. Jedna od takvih osoba je odrasli muškarac iz Viminacija koji potiče iz subsaharske Afrike, verojatno iz Sudana, izvan granica Rimskog Carstva. On je umro u 2. veku nakon hrista i pokopan je s uljanicom koja predstavlja ikonografiju orla povezanog s Jupiterom - jednim od najvažnijih rimskih bogova. Druga osoba afričkog porekla evidentirana je u Zadru - rimskoj koloniji Iader. Reč je o mlađem muškarcu iz 2. ili 3. veka koji potiče iz severne Afrike, verovatno jedne od rimskih pokrajina kao što su Egipat, Kirenaika ili Tripolitanija. Ovo nije jedini primer u Zadru, što govori o mobilnosti ondašnjih ljudi i efikasnosti rimskog sistema, te važnosti Zadra kao trgovačke luke u kojoj su obitavali pojedinci iz celog Carstva" - naglasio je Novak.
BONUS VIDEO
(Mondo/Jutarnji list/M. Š.)