Luj Feliks Mari Fransoa Franše d’Epere je bio maršal Francuske i počasni vojvoda srpske i jugoslovenske vojske. Rođen je 25. maja 1856. godine a preminuo je 8. jula 1942.
Komandovao je probojem Solunskog fronta, a srpske vojnike smatrao najboljim u Velikom ratu. Franše d’Epere je komandovao Francuskom armijom do 29. aprila 1918. godine u Prvom svetskom ratu. Od 9. juna 1918. godine do kraja rata bio je vrhovni komandant savezničkih armija na Solunskom frontu.
Proboj Solunskog fronta je izvršen pod njegovom komandom, zaključen je ugovor o kapitulaciji bugarske vojske i oslobođena je Srbija. U vojnu školu je stupio u oktobru 1974. godine i kad ju je završio dobio je čin pešadijskog potporučnika. Godine 1885. unapređen je u kapetana, u pukovnika 1903, brigadnog generala 1908, divizijskog generala 1912, a za maršala Francuske 1921. godine.
Te godine je dobio i počasnu titulu srpskog vojvode. Veoma je cenio srpske vojnike. Stalno je isticao zasluge srpske vojske u pobedi saveznika u Velikom ratu.
Od 1. januara do 13. septembra 1918. godine pripremana je odlučna ofanziva na Solunskom frontu. Vrhovni komandant savezničkih snaga na tom frontu general Franše d`Epere, sazvao je konferenciju, kojoj je prisustvovao načelnik štaba srpske vrhovne komande vojvoda Živojin Mišić.
U zoru 15. septembra 1918. godine, D`Epere naređuje da se krene u akciju proboja, u kojoj je srpska vojska odigrala glavnu ulogu i koja se ubraja među najuspešnije operacije u Prvom svetskom ratu.
"Ogromna želja vodila je vojnike iz pobede u pobedu. Francuska komora na konjima jedva je stizala srpsku pešadiju", govorio je D`Epere, pisala je Nacionalna geografija.
Skoplje je oslobođeno već 25. septembra, posle čega je srpska vojska krenula ka bugarskoj granici. Samo četiri dana kasnije u štabu D`Eperea, Bugarska je potpisala kapitulaciju, a 30. septembra obustavljena su sva neprijateljstva.
"Operacije se moraju usporavati jer nema komunikacije radi dobavljanja hrane francuskim trupama koje napreduju... Samo srpskim trupama nisu potrebne komunikacije - oni idu napred poput oluje", isticao je D`Epere.
On je posebno isticao ulogu srpskog seljaka.
"To su seljaci, to su Srbi, tvrdi na muci, trezveni, skromni, to su ljudi slobodni, nesalomivi, gordi na sebe i gospodari svojih njiva. Ali, došao je rat. I, eto kako su se za slobodu zemlje ti seljaci bez napora pretvorili u vojnike, najhrabrije, najistrajnije, najbolje od svih. To su te sjajne trupe, zbog kojih sam gord što sam ih vodio, rame uz rame sa vojnicima Francuske, u pobedonosnu slobodu njihove otadžbine", rekao je svojevremeno D`Epere.
Francuski general, a kasnije maršal, Luj Franše D`Epere bio je izuzetno omiljen među Srbima. Umro je 8. jula 1942. godine. U Beogradu mu je podignut spomenik, a Bulevar Franše d`Eperea, nalazi se na potezu od mosta Gazela do Auto-komande.
BONUS VIDEO:
(MONDO/I.V.)