Cvet “Natalijina ramonda” je nazvan po kraljici Nataliji Obrenović. Poznatiji je kao “cvet feniks” u botanici i simbolizuje povratak srpske vojske koja je uspela nakon svih stradanja i gubitaka da se “podigne iz pepela” i da odnese pobedu. Cvet koji predstavlja zvanični simbol Dana primirja u Prvom svetskom ratu predstavlja endemsku biljnu vrstu.
Reč je o ugroženoj i retkoj vrsti koja živi samo na području Centralnog Balkana, u Srbiji, Makedoniji i severnoj Grčkoj. Pri tome, reč je o biljci koja ima zapanjujuću sposobnost da vaskrsava nakon što je potpuno osušena. Pripada porodici “Gesneriaceae” i prostire se na nadmorskim visinima od 350 do 2.200 metara.
Inače raste na izuzetno nepristupačnim mestima, uglavnom u klisurama, na krečnjačkim stenama, gde je suvo i hladno. Osim što je drevna i izuzetno izdržljiva, Natalijina ramonda ima osobinu koju među skoro 300.000 poznatih cvetnica ima samo trideset biljnih vrsta. Naime, nakon što se u odsustvu vode sasvim osuši, ova biljka može da ponovo oživi nakon malo kiše ili zalivanja.
Botaničar Pavel Černjavski je, navodno, 1928. godine slučajno prosuo vodu na herbarijum u kome se nalazio uzorak osušene Natalijine ramonde. I ona je nakon toga oživela! Istorija otkrića ove zanimljive biljke vezuje za oca srpske botanike Josifa Pančića. Ramonde su, inače, kao biljna vrsta poznate od tridesetih godina 19. veka, kada ih je francuski istraživač po kome nose ime otkrio na području današnje Španije.
Pola veka kasnije, 1874. godine, Pančić je došao do značajnog otkrića kada je otkrio da ramonde postoje i izvan te zemlje. Otkrio ih je na teritoriji južne Srbije, ali je zaključio da je reč o novoj vrsti koju je nazvao ramonda serbika (Ramonda serbica). Deset godina kasnije, 1884. godine, dvorski lekar Sava Petrović otkriva da na Balkanu postoji još jedna vrsta ramonde s nešto drugačijom krunicom i listovima. Budući da je bio u službi na dvoru kralja Milana, Petrović toj vrsti daje naziv “ramonda nathaliae”, u čast kraljice Natalije.
Dan primirja u Prvom svetskom ratu
Srbija i svet danas obeležavaju 11. novembar, Dan primirja u Prvom svetskom ratu, u sećanje na 11. novembar 1918. godine. Tada je potpisano primirje kojim je okončan Prvi svetski rat. Srbija je bila prva zemlja koja je napadnuta u Velikom ratu, ostvarila je i prve pobede na Ceru i Kolubari, a poslednja je završila ratne operacije. Procentualno je i najviše ljudi izgubila u tom ratu.
Veliku pobedu platila je gubitkom između 1,1 i 1,3 miliona ljudi, odnosno gotovo trećine stanovništva ili 60 odsto muške populacije. Četvorogodišnji rat, do tada najveći u istoriji, okončan je u 11 sati, 11. novembra 1918. godine, kada su sile Antante (Rusija, Francuska i Velika Britanija) potpisale primirje sa centralnim silama (Nemačkom i Austrougarskom) na teritoriji današnje Francuske. Sporazum je potpisan na liniji ratovanja, u posebnom vagonu francuskog maršala Ferdinanda Foša, u šumi u blizini Kompjenja.
Time je dogovoreno primirje na zapadnom frontu - prekid vatre, povlačenje nemačkih trupa, razmena zarobljenika, kao i sporazum o ratnoj odšteti i uništavanje nemačkih ratnih brodova i podmornica. Srpska vojska je učestvovala na južnom frontu, gde je postigla najveći prodor koji je jedna od sila saveznica postigla - proboj Solunskog fronta. Simbol ovog praznika u Srbiji je Natalijina ramonda, poznata i kao “cvet feniks”, jer se i srpska vojska posle svih stradanja i gubitaka, prelaska preko Albanije, Solunskog fronta, “podigla iz pepela” i odnela pobedu.
Albanska spomenica, za vernost otadžbini je državno vojno i civilno odlikovanje dodeljeno svim pripadnicima srpske vojske koji su se u zimu 1915. i 1916. godine povlačili preko nepristupačnih predela Albanije, do Grčke, Krfa, gde su se uz pomoć saveznika oporavili, povratili snagu i krenuli u proboj Solunskog fronta, 1918. godine. Ovaj dan obeležava se i u svetu, pa je tako u Velikoj Britaniji, Kanadi, Australiji i Francuskoj, 11. novembar dan sećanja na veterane iz Prvog, ali i iz Drugog svetskog rata. Velika Britanija ga obeležava od prve godišnjice, 11. novembra 1919. godine, a simbol praznika u toj zemlji je crveni cvet maka. Prvi svetski rat je formalno završen Versajskim mirom 28. juna 1919. godine u Versaju.
Nakon Prvog svetskog rata, održana je Pariska konferencija mira (od 18. januara 1919. do 28. juna 1919. u Parizu) a mirovni ugovori zaključeni su sa svakom pobeđenom državom posebno. Ovo je bio jedan od tih ugovora. Kako su glavne sednice konferencije održavane u palatama Versaja, ustalio se naziv: Versajski sporazum. Glavnu reč na toj konferenciji imali su državnici velikih sila Antante, a zastupano je 27 država iz Antantine koalicije.
BONUS VIDEO:
(MONDO/Aleksandar Blagić)