PRIČA O ŠLJIVNU: Ovo mesto je bilo puno Srba, a sada ima NULA STANOVNIKA

/Autor, Siniša Stanić, MONDO BiH/

Od 19. veka po Šljivnu se zvala se i pravoslavna parohija, koja je obuhvatala Dobrnju, Šljivno i Zelence. Interesantan tekst o Šljivnu i svečanosti osvećenja zvona u ovom selu objavljen je u Bosansko - hercegovačkom istočniku, aprila 1891. godine.

"U parohiji Šljivnu stanuju sami Srbi pravoslavne vere. Oni su zdravi i marljivi u težačkom poslu. Do starinskih srpskih narodnih običaja drže mlogo. Kao što je dan-danas svugde Srbin težak, a bogme uopšte svak materijalno malaksao, tako su i žitelji pomenute parohije dosta opotrebili, mada im je zemljište dosta plodno i za težakluk zgodno", navodi autor teksta P. S. Ivančević.

U nastavku on opisuje starine koje se mogu naći na području te parohije.

Za breg u Dobrnji, koji narod zove "gradina", autor pretpostavlja da je nakada bio utvrđeni grad, navodeći da se u blizini te "gradine", na njivi zvanoj Plazaj, "svake godine na bijeli petak održava srpski zbor gde se silna Srbadija iskupi".

U Zelencima, koji su "dobili ime po kralju Zelenku", nalazile su se dve, tri razvaline, a tu je bio i jedan nadgrobni krst, oko metar i po visok, sa pola metra debljine, bez ikakvog natpisa...

"Vele, da je jedan Srbin u tom krstu našao silne novce, a pripoveda se ovako: Bio je jedan siromašak, te nigde pod Bogom milim ništa nije imao. Upravo uoči sv. Đurđa, svog krsnog imena pođe da dete proda, te da krsno ime proslavi. U putu sedne i prevari ga san, te zaspe. U snu mu se nešto javi i rekne mu da ide k' pomenutom krstu, te da će naći novaca, što ovaj siromašak i učini - i zbilja nađe, i veselo se vrati kući slaviti svoje krsno ime".

Na jugozapadnoj strani Dobrnje je izvor Kadina voda. Ivančević prenosi narodno predanje, prilično jezivo, o tome kako je ova voda dobila ime.

"O imenu iste vode narod pripoveda ovako: Igrala se deca kod goveda, pa ti jednom izaberu između sebe jednog kao kadiju i ovaj bi svima za sve sudio. Skup im beše kod pomenute vode. Taj ti njihov kadija osudi jedno dete na vešala, te ga zbilja i obese. Roditelji toga deteta tuže dječinjeg kadiju, ali mu sud ne učini ništa. I od to doba dobi ime, Kadina voda..."

Jugozapadno od Kadine vode, u selu Šljivnu, na jednom povisokom bregu nalazila se stara, drvena crkva, hram sv. Blagovještenija, koja je po narodnom pripovedanju izgrađena još polovinom 18. veka.

"Crkva je devet metara dugačka, a sedam metara široka. Unutrašnjost iste slabo je urešena. Mesto gde sama sv. mati crkva postoji jeste lepo i romantično..."

Na kraju, opisana je i ceremonija osveštavanja zvona, održana 25. marta 1891. godine.

"Zvono je bez krune teško 205 kg, a košta 380 forinti. Pri svetoj liturgiji govorio je, moralno-religioznog sadržaja propoved g. German Jovanović, monah. Ista je tako dirnula prisutnu Srbadiju, da ih je bilo koji su zaplakali...

U dva i po sahata bio je obed, kog je srpska pravoslavna opština šljivanska priredila. Pri obedu je palo više različiti zdravica; pošlje objeda srpskom veselju ni kraja se nije znalo. Nu ipak je sve bilo u najvećem redu. Srbadije je bilo sa svije strana okolni sela", navodi se na kraju teksta iz 1891. godine.

Seoski crkveni zborovi na Manjači i Zmijanju, poput gore opisanog, bili su naročito slikoviti, najviše zbog čuvene, prelepe nošnje žena sa Zmijanja.

Vratimo se Šljivnu... Dvorazrednu osnovnu školu ovo selo dobilo je 1927. godine, a pohađala su je deca iz Šljivna, Dobrnje, Vilusa i Zelenaca. Radila je do izbijanja Drugog svetskog rata, a ponovo je pokrenuta 1947. godine.

Sa svojim zaseocima Divljaci, Ratkovići, Miletići, Maleševići, Klincovi, Trebovci, Stanivukovići i Nešići, selo je 1959. godine imalo 115 domaćinstava, sa oko 1.580 stanovnika, od kojih 160 školoobavezne dece, navode pojedini izvori o ovoj školi.

Delovalo je krajem 50-ih da stanovnici Šljivna i celog tog kraja imaju svetlu budućnost. Međutim, ubrzo se desilo nešto potpuno neverovatno...

......

U prvoj polovini 1960-ih, vlasti bivše SFRJ, nakon "otopljavanja" odnosa sa SSSR-om, odlučile su da obogate svoj oružani fond, pa su od Moskve naručili 100-ak savremenih (naravno i skupih), amfibijskih tenkova PT-76. Ovi tenkovi, osim po kopnu, mogli su bez problema da se probijaju kroz reke i jezera.

Jugoslovenske vlasti brzo su morale da smisle i lokaciju na kojoj bi se vršila obuka. I, izbor je pao upravo na Šljivno, Dobrnju i okolna sela!

Krajem 60-ih i početkom 70-ih stanovništvo celog ovog područja je iseljeno, uglavnom u Vojvodinu, a na mestu njihovih ognjišta formiran je vojni poligon Manjača, jedan od najvećih vojnih poligona u SFRJ. A, na području Šljivna stvoreno je veštačko jezero za testiranje amfibijskih tenkova!

Prema nekim glasinama, raseljavanje je učinjeno zbog "ideološkog zastranjenja" lokalnog stanovništva...

Poligon JNA na Manjači uspeo je da "sastavi" 20-ak godina...

Izbijanjem ratnih sukoba u bivšoj Jugoslaviji 1990-ih tenkovi PT-76B intezivno su korišćeni, najčešće kao vatreno oruđe za podršku pešadije. Nije poznat primer da su tokom borbi korišćene mogućnosti ovog vozila za savladavanje vodenih prepreka. Nakon rata tenkovi su rashodovani.

A, u Šljivnu, više nije bilo ni stanovnika, niti "moćne" JNA - ostalo je samo veštačko jezero...

....

Od 2000-ih poligon na Manjači koriste oružane snage BiH.

Nakon rata, na mestu stare drvene crkve obnovljena je seoska crkva u Šljivnu i to je danas jedina "živa" građevina u seoskom ataru. Mesno groblje u Malom Šljivnu sa starim spomenicima u vidu stećaka je pod zaštitom i proglašeno za nacionalni spomenik Republike Srpske.

Nadu da bi Šljivno ponovo moglo da oživi, ipak, daje projekat Turističko-rekreativnog centra "Manjača", koji je Gradska uprava Banjaluke predvijela na lokaciji bivšeg "tenkovskog" jezera, sve sa peščanim plažama i ladarama...