Kako do penzije? Detaljan vodič kroz uslove za sticanje starosne, prevremene, invalidske i porodične penzije

Pravo na penziju jedan je od najvažnijih koraka u životnom planiranju. Postoje starosna, invalidska i porodična penzija. Osiguranici koji su zaposleni u vojsci imaju posebne vojne penzije, kao i poljoprivrednici. 

Pravo na starosnu penziju u 2025. godini mogu ostvariti osiguranici:

Muškarac:

• sa 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja
• sa 45 godina staža osiguranja, bez obzira na godine života

Žena:

• Sa 63 godine i deset meseci života i najmanje 15 godina staža osiguranja
• sa 45 godina staža osiguranja bez obzira na godine života

Navedena starosna granica se snižava osiguranicima koji su radili na poslovima kojima se staž osuguranja računa sa uvećanim trajanjem što im omogućava raniji odlazak u penziju.

Prevremena starosna penzija

Pravo na prevremenu starosnu penziju mogu ostvariti osiguranici u 2025. godini:

Muškarac:

• sa 40 godina staža osiguranja i najmanje 60 godina života

Žena:

• Sa 40 godina staža osiguranja i najmanje 60 godina života

Prevremena starosna penzija se trajno umanjuje za 0,34% za svaki mesec koji nedostaje do navršenih 65 godina života (žene u 2025: do 63 godine i deset meseci), s tim da umanjenje ne može biti veće od 20,4%. Osiguranicima kojima se, po osnovu rada na poslovima na kojima se staž osiguranja račina sa uvećanim trajanjem, snižava starosna granica, umanjenje prevremene starosne penzije se računa do snižene starosne granice.

Invalidska penzija

Pravo na invalidsku penziju može se ostvariti kada se utvrdi da je potpuni gubitak radne sposobnosti nastao do godina života potrebnih za ostvarivanje prava na starosnu penziju:

• Ako je uzrok invalidnosti povreda na radu ili profesionalno oboljenje, bez obzira na dužinu staža osiguranja;
• Ako je invalidnost posledica bolesti ili povrede van rada, potrebno je najmanje pet godina staža osiguranja;

Izuzetak su osiguranici kod kojih je invalidnost nastala pre 30. godine života:

• Do 20 godina potrebna je najmanje jedna godina staža osiguranja;
• Do 25 godina – dve godine staža osiguranja;
• Do 30 godina – tri godine staža osiguranja.

Porodična penzija

Pravo na porodičnu penziju imaju članovi porodice umrlog korisnika starosne ili invalidske penzije, odnosno umrlog osiguranika koji je ispunio uslove za penziju ili navršio najmanje pet godina staža osiguranja. Ukoliko je uzrok smrti povreda na radu ili profesionalna bolest, članovi porodice stiču pravo na penziju bez obzira na dužinu staža osiguranja umrlog.

Pravo na porodičnu penziju mogu ostvariti:

1. Supružnik i vanbračni partner ukoliko su brak, odnosno vanbračna zajednica života utvrđena pravnosnažnim rešenjem vanparničnog suda trajali najmanje tri godine, ili ako sa umrlim osiguranikom, odnosno korisnikom prava ima zajedničko dete, u kom slučaju se pravo ostvaruje bez obzira na dužinu trajanja braka, odnosno vanbračne zajednice utvrđene pravnosnažnim rešenjem vanparničnog suda. Zakonom je propisano da pravo ostvaruje ako ispunjava sledeće uslove:

Udova:

ako je do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera navršila 53 godine života, ili

ako je do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, ili u roku od jedne godine od dana smrti postala potpuno nesposobna za rad,

ili

ako je ostalo jedno ili više dece koja imaju pravo na porodičnu penziju po tom supružniku, odnosno vanbračnom partneru, a udova obavlja roditeljsku dužnost prema toj deci. Udova koja u toku trajanja prava prema tom osnovu postane potpuno nesposobna za rad, zadržava pravo na porodičnu penziju dok postoji ta nesposobnost.

Udova koja do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera nije navršila 53 godine života, ali je navršila 45 godina života, stiče pravo na porodičnu penziju kad navrši 53 godine života.

Udova koja u toku trajanja prava na porodičnu penziju navrši 53 godine života, trajno zadržava to pravo, a udova kojoj pravo na porodičnu penziju prestane pre navršenih 53 godine života, ali posle navršenih 45 godina života može ponovo ostvariti pravo kad navrši 53 godine života.

Udovac:

ako je do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera navršio 58 godina života, ili

ako je do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, ili u roku od jedne godine od dana smrti postao potpuno nesposoban za rad,

ili

ako je ostalo jedno ili više dece koja imaju pravo na porodičnu penziju po tom supružniku, odnosno vanbračnom partneru, a udovac obavlja roditeljsku dužnost prema toj deci. Udovac koji u toku trajanja prava prema tom osnovu postane potpuno nesposoban za rad, zadržava pravo na porodičnu penziju dok postoji ta nesposobnost.

Udovac koji u toku trajanja prava na porodičnu penziju navrši 58 godine života, trajno zadržava to pravo.

Pravo na porodičnu penziju, pod istim uslovima, može ostvariti i supružnik iz razvedenog braka i vanbračni partner posle prestanka zajednice života vanbračnih partnera, ako im je sudskom presudom utvrđeno pravo na izdržavanje.

2. Deca: (rođena u braku ili van braka ili usvojena, pastorčad koju je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao, unučad, braća i sestre i druga deca bez roditelja odnosno deca koja imaju jednog ili oba roditelja koji su potpuno nesposobni za rad, a koju je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao) stiču pravo na porodičnu penziju i ona im pripada:

• do 15 godina života, bez obzira na to da li se školuju;
• do 20 godina ako pohađaju srednju školu;
• do navršenih 26 godina života, ako studiraju;
• dok traje nesposobnost za samostalan život i rad, nastala do 15. godine života;
• dok traje nesposobnost za samostalan život i rad, nastala posle 15. godine života, a pre smrti osiguranika, odnosno korisnika prava pod uslovom da ga je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao do svoje smrti.

Detetu kome je školovanje prekinuto zbog bolesti, porodična penzija pripada i za vreme bolesti, kao i iznad godina života propisanih u slučaju školovanja, ali najviše za onoliko vremena koliko je zbog bolesti izgubilo od školovanja.

Detetu kome je školovanje prekinuto zbog služenja vojnog roka, porodična penzija pripada i za vreme služenja vojnog roka, a najduže do navršene 27. godine života.

Invalidno dete stiče pravo na porodičnu penziju i posle prestanka zaposlenja, odnosno obavljanja samostalne delatnosti.

3. Roditelj (otac i majka, očuh i maćeha i usvojioci) koje je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao do svoje smrti, stiču pravo na porodičnu penziju ako je navršio 65 (muškarac), odnosno 60 (žena) godina života ili postao potpuno nesposoban za rad.

Iznos porodične penzije se određuje u procentu od penzije koja pripada, odnosno koja bi pripadala umrlom u momentu smrti, i to:

• za jednog člana 70%
• za dva člana 80%
• za tri člana 90%
• za četiri i više članova 100%.

Deci bez oba roditelja pripada, pored porodične penzije po jednom roditelju, i porodična penzija po drugom roditelju, kao jedna penzija čiji iznos ne može preći najviši iznos penzije određen zakonom.

Članovima šire porodice – roditelji, braća, sestre i druga deca bez roditelja, koje je umrli izdržavao do smrti, pripada razlika do punog iznosa penzije umrlog, ako to pravo ostvaruju uz članove uže porodice.

Međunarodni sporazumi

Ukoliko osiguranik ima deo staža ostvaren u inostranstvu, postupak ostvarivanja prava iz penzijskog I invalidskog osiguranja sprovodi se primenom međunarodnih ugovora o socijalnom osiguranju. Republika srbija ima sporazume o socijalnom osiguranju sa 35 zemalja, sa kojima su uređena pitanja priznavanja radnog staža, zdravstvenog osiguranja, isplate penzija I drugih davanja.

Država:

1. Australija
2. Austrija
3. Azerbejdžan
   
4. Belgija
5. Bugarska
6. BiH
7. Velika Britanija
8. Grčka
9. Danska
10. Italija
11. Kanada
12. Kvebek
13. Kipar
14. Kina 
15. Libija
16. Luksemburg
17. Mađarska
18. Severna Makedonija
19. Nemačka
20. Norveška
21. Panama
22. Poljska
23. Rumunija
24. Rusija
25. Slovačka
26. Slovenija
27. Tunis
28. Turska
29. Francuska
30. Holandija
31. Hrvatska
32. Crna Gora
33. Češka
34. Švajcarska
35. Švedska

Vaše mišljenje nam je važno - ostavite nam komentar, nije potrebna registracija!

BONUS VIDEO:

(MONDO)