Hrvatskoj bi trebalo oko pola veka da ispusti u atmosferu količinu ugljen-dioksida koju amazonska prašuma ispusti za samo deset meseci. Niste pogrešno pročitali - najveća šuma na svetu, koju smo svi navikli da zovemo plućima naše planete, godišnje ispusti istu količinu ovog gasa staklene bašte u atmosferu kao Italija, Francuska i Velika Britanija zajedno, preneo je Večernji list.
Još pre tri godine je prvi put objavljena informacija da Amazon emituje više ugljen-dioksida nego što ga apsorbuje, pa je svima postalo jasno da Zemljina pluća umiru brže nego što rastu. Treba, doduše, reći kako se taj podatak odnosio samo na brazilski deo, koji čini oko 60 odsto ukupne površine te prašume, koja se proteže kroz još osam južnoameričkih zemalja. Razlog za to leži u najvećoj meri u bivšem brazilskom predsedniku Žaru Bolsonaru, kojeg su nazivali i brazilskim Trampom, a koji je svojom politikom nemilosrdno nagazio na amazonsku prašumu.
Velikim kompanijama dao je pravo da izvrše seču šuma i počnu krčenje šume i to bez ikakvih ograničenja, a sve kako bi zemlja ekonomski napredovala i postala meka drvne industrije, ali i najveća farma na svetu, u kojoj bi se nalazila većina svetske industrije mesa. Bolsonarova politika nije donela ekonomski prosperitet Brazilcima, ali je zbog nje svet prvi put mogao jasno da vidi koliko je malo potrebno da se, metaforički rečeno, lek pretvori u otrov.
Šumski ekosistemi svake godine apsorbuju nešto manje od trećine ukupne emisije ugljen-dioksida koju proizvodi čovek, što je procenat koji se iz godine u godinu smanjuje, a razlog tome su sve veće temperature koje štetno utiču na proces fotosinteze, uz istovremeno povećanje količine ugljen-dioksida koji biljke oslobađaju tokom "disanja". Još u prvim razredima osnovne škole učimo da su biljke naši saveznici u borbi protiv klimatskih promena jer apsorbuju CO2 i oslobađaju kiseonik tokom fotosinteze. Mogli bismo reći da je ugljen-dioksid vrsta hrane za biljke, koju klimatski skeptici često znaju da koriste kako bi naterali vodu na svoj mlin govoreći da je ispuštanje CO2 u atmosferu zapravo dobra stvar koja će omogućiti biljkama da rastu brže i samim tim doprinose ozelenjavanju planete.
Međutim, to nije tako jednostavno jer, kao i ljudski organizam, i biljke najbolje funkcionišu u određenom opsegu optimalnih temperatura, a ako se ta granica prekorači, nastaju negativni efekti. Postoji na desetine naučnih članaka u kojima su njihovi autori došli do zaključka da intenzitet fotosinteze inicijalno raste sa porastom temperature, ali se to dešava samo do određene granice, nakon čega efekat fotosinteze počinje da opada eksponencijalno. Istovremeno, intenzitet transpiracije, odnosno disanja biljaka, nastavlja eksponencijalno da raste, što dovodi do toga da količina ugljen-dioksida koja se tako oslobađa postaje veća od one koju apsorbuje biljka. Dakle, ako jedna vrsta šume na temperaturi od, na primer, 25 stepeni Celzijusa apsorbuje više CO2 nego što emituje, situacija će biti obrnuta ako ove temperature dostignu 30 stepeni.
Prema studiji objavljenoj prošle godine u časopisu "Nature", u protekloj deceniji, približno 10% zemljine površine je zabeležilo temperature pri kojima su šume emitovale više CO2 nego što su ih apsorbovale. Naravno, ovo se odnosilo samo na najtoplije dane u godini, ali ako globalna prosečna temperatura nastavi da raste kao što je trenutno u porastu, oko 2050. godine šumski ekosistemi širom sveta apsorbovaće čak 45% manje ugljen-dioksida. Da to stavimo u perspektivu, ovo je količina koju Indija i Rusija ispuste u atmosferu svake godine.
Rešenje je sadnja
I pored rastućih temperatura, postoji još jedan problem koji bi šume iz jednog od najvećih čovekovih saveznika mogao pretvoriti u mrske neprijatelje. Prema izveštaju koje je prošle godine objavilo Ministarstvo poljoprivrede SAD (USDA), šume u SAD apsorbuju 11% emisije CO2 koju zemlja proizvede svake godine, ili konkretno - oko 150 miliona metričkih tona. Prema prognozama koje stižu iz tog ministarstva, već sledeće godine količina CO2 koju će američke šume moći da apsorbuju počeće drastično da opada, a do kraja decenije, umesto sadašnjih 150 miliona, biće u stanju da "apsorbuje" 100 miliona metričkih tona ovog gasa. Takođe su vrlo precizno izračunali kako će, prema optimističkim predviđanjima, 2070. godina označiti prekretnicu u kojoj će njihove šume proizvoditi više ugljen-dioksida nego što će ga apsorbovati.
BONUS VIDEO:
(Večernji list/Mondo/U. M.)