Vreme je za "Boksing dej" fudbal.

U 13.30 sastaju se Totenhem - Sautempton, od 16 časova biće odigrano šest mečeva 20. kola Premijer lige, a za kraj dana ostavljen je duel Liverpul - Svonsi koji će početi u 18.30. Na drugi dan Božića po julijanskom kalendaru neće nastupiti samo Njukasl i Mančester siti (sreda, 20.45), odnosno Kristal Palas i Arsenal (četvrtak, 21.00).

Ali, zbog čega se svake godine u Engleskoj osetno podigne atmosfera uoči 26. decembra? Od kada to traje? I, zašto se zove baš "Boksing dej" (Boxing Day)?



Ovaj termin ne odnosi se samo na sport i Premijer ligu, već ima šire značenje. U Oksfordskom rečniku navodi se da je sredinom XVII veka u Engleskoj uočena pojava narodnog izraza za Dan svetog Stivena po julijanskom, odsno Stevanjdan po gregorijanskom kalendaru - Boxing Day.

Izraz je, pretpostavlja se, nastao kao posledica tradicije prema kojoj je engleska "plava krv", nakon što je posluga morala da bude na okupu za Božić i služi aristokratiji i vlasteli, svojim podanicima narednog dana darivala kutije u kojima su bili pokloni, nešto novca i hrane koja je preostala od gozbe.

Taj 26. decembar bio je često i jedini dan tokom kojeg su sluge i najniži činovnici dobijali slobodno da provedu vreme sa porodicom u svojim skromnim domovima.

Pojavljivanje pred decom sa kutijama u kojima su bili darovi, smatra se danas, dovelo je do izraza Boxing Day, koji je danas čvrsto vezan za engleski fudbal, ali i maniju trošenja novca kakva u Sjedinjenim Državama postoji na "Crni petak" (Black Friday), dan nakon "Dana zahvalnosti" (Thanksgiving).

Otkud veza između pakovanja poklona podanicima i fudbala?

Čvrsta je, neraskidiva i nastala je prvog dana. Kada kažemo prvog dana mislimo na prvi susret dva najstarija fudbalska kluba na svetu, koji je bio zakazan za 26. decembar 1860. godine.

Iako se danas Nots kaunti često podrazumeva za najstariji fudbalski klub na svetu, osnovan 29. novembra 1862. godine u Notingemu, on to zapravo nije već je samo najstariji fudbalski klub na svetu koji se i danas takmiči u profesionalnom rangu takmičenja.

Najstariji je Šefild (Sheffield FC), osnovan 1857. godine, koji se danas takmiči u osmom rangu u Engleskoj (liga amatera) i čiji su tvorci, kasnije osnivači Fudbalske asocijacije Šefilda, načinili okvire igre i danas poznate kao "šefildska pravila". Kako pune tri godine nisu imali protiv koga da igraju, pioniri fudbalske igre nagovorili su kriket rivale, "seljake" iz šefildskog pregrađa Krospul da i oni osnuju fudbalsku sekciju.

Kasnije su im nadenuli i nadimak "The Countrymen".

Kada je 1860. godine formiran i Halam, drugi najstariji klub na svetu koji se danas takmiči u desetom rangu, odigran je i prvi zabeleženi meč između dva gradska rivala i to upravo na Dan svetog Stivena po oštroj zimi. Utakmica je odigrana na stadionu "Sendigejt roud", i danas domu Halama, koji je utoliko u Ginisovoj knjizi rekorda naveden kao najstariji fudbalski stadion na svetu (kapaciteta 1.000 mesta).

Derbi je odigran po "šefildskim pravilima" rasprostranjenim na severu zemlje i Midlandsu, a rezultat je bio 0:2. U drugoj utakmici dva rivala pobedila je volja Halama da se igra po tada i dalje "fudbalskim pravilima" kojima su težili London i jug zemlje, ali taj meč nije završen zbog opšte tuče igrača dva kluba.

Do danas, ovaj povremeni susret oronulih klubova slavne istorije naziva se "Derbi pravila" (Rules derby) jer je do pobede Londona i unifikacije fudbalskih pravila na Ostrvu svako vukao na svoju stranu i odbijao da se povinuje suparničkim pravilima osim kada je igrao kao gost.

Poslednji meč Šefilda i Halama odigran je u oktobru 2012. u okviru regionalnog kupa.



Na kraju, iako su u startu kasnili, klubovi iz Londona odneli su pobedu nad pionirima iz Šefilda i formiranjem današnje Fudbalske asocijacije 1871. godine, preglasavanjem zauvek odstranili pojedine specifičnosti "šefildskih pravila" koja su zaslužna za mnoge osnove današnje igre poput kornera, auta, faula, ali i koja su se čvrsto držala "uz ragbi" insistiranjem na tome da je igranje rukom dozvoljeno, ali ne i držanje lopte.

Tačnije, hvatanje lopte rukama bilo je dozvoljeno samo pre prvog kontakta lopte sa terenom kod ispucavanja, kornera, auta... Treba reći i da golman po "šefildskim pravilima" nije smeo da ispuca loptu dalje od 23 metra, da su igrači nosili crvene i plave kačkete i tako se razlikovali, da je bilo dozvoljeno guranje rukama, ali ne i udaranje, povlačenje, držanje, itd.

Uglavnom, fudbal se od prvog dana igrao na i "Boksing dej", sa naglaskom na i.

Iako danas na Božić po julijanskom kalendaru nećete pronaći nijednu fudbalsku utakmicu u Engleskoj, bilo da vas zanimaju najveći klubovi Liverpul, Mančester junajted i Arsenal, bilo da ste hipsteri u potrazi za provodom na mečevima Milvola, Derbija, Šefild venzdeja, Portsmuta ili nostalgičari željni istorije Notingem foresta, Lids junajteda i ostalih… svi oni, ali i ostali, najčešće su igrali na Božić do sredine 50-ih XX veka.

Najpopularniji sport u Engleskoj ne igra se na veliki hrišćanski praznik, ali tek od 1959. godine kada je utakmicom Prve divizije (današnja Premijer liga) između Blekpula i Blekburna (2:4) završeno sa fudbalom na 25. decembar.

Samo četiri godine ranije kompletno kolo Prve divizije bilo je odigrano na Božić, a kada je uočeno da se, što zbog problema sa javnim prevozom, što zbog pojave radio prenosa broj navijača smanjio na božićnim mečevima oni su postepeno i na kraju potpuno bili pomereni na "Boksing dej".

Ova danas kultna fudbalska manifestacija koja podrazumeva i rekordan broj gostujućih navijača na stadionima stara je 57 godina što za engleske uslove i nije preterano dugo.

Prva asocijacija na slobodno vreme za Engleze je bila fudbal gotovo od njegovog nastanka, pa je tako Everton 1888. godine odigrao dve utakmice na Božić i jednu na "Boksing dej"! "Karamele" su 25. decembra pre podne pobedile Blekburn park roud 3:2 u Lankašir kupu, potom popodne odigrale revijalnu utakmicu sa Alsterom i pobedile 3:0, da bi narednog dana zabeležile remi bez golova sa Batlom u meču koji je odigran do kraja iako su svi na "Enfildu" zadobili lakše telesne povrede usled teškog grada koji je posuo Liverpul i okolinu.

Inače, nismo pogrešili, stariji od dva liverpulska kluba preselio se na današnji "Gudison park" 1892. godine.

Za kraj, ostavili smo vam poslasticu - "Boksing dej" rezultati iz 1963. godine.