Grad Beograd i JKP "Beogradski metro i voz" u saradnji sa Udruženjem arhitekata Srbije raspisao je krajem septembra konkurs za idejno arhitektonsko rešenje i dizajn 16 metro stanica Linije 1 (faza 1) beogradskog metroa.
Rezultati su objavljeni krajem godine, a pobednik konkursa je poznati beogradski Studio OBE u čijem timu su učestvovali Ksenija Pantović, dia; Jasna Kavran, dia; Maša Bogunović, M. arh; Nevena Nikolić, M. arh. kao i saradnik na vizualizaciji Luka Vujović, B. arh. student arhitekture.
Konkurs za idejno rešenje dizajna metro stanica obuhvata prvu faza linije 1, to jest, dizajn za prvih 16 stanica linije 1 - počevši od stanice Železnik do stanice Karaburma, s tim što su se autori mogli odlučiti za jedan od dva ponuđena Lota od po 8 stanica. Pobednički tim obradio je Lot A koji obuhvata stanice: Žarkovo, Železnik, Trgovačku, Banovo brdo, Sajam, Savski trg, Trg Republike, Skadarliju i Pančevački most.
"Odlučili smo se za Lot A jer sadrži, između ostalih, Sajam i Skadarliju, koje je bilo zanimljivo obrađivati kako se nalaze na specifičnim lokacijama u istorijskom gradskom jezgru. Na dve pomenute lokacije bilo je moguće na najbolji način prikazati koncept spajanja tradicionalnog i modernog. Može se reći da je to prevagnulo u odluci", kažu pobednici konkursa.
Inspiracija za dizajn metro stanica
Glavni pristup koncipiranju dizajna i oblikovanja metro stanica arhitekata iz Studija OBE bio je stvaranje novog brenda koji će biti autentičan i prepoznatljiv, ali u svemu dostupan i prijatan korisniku.
"Dizajn je jednostavan, čistih linija i formi, izvedenih iz istorijskog konteksta kao i materijala iz prirode. Svaka od stanica prepoznatljiva je kao obeležje lokacije na kojoj se nalazi, dok se korišćeni elementi interponiraju i sistematski uklapaju međusobno na svakoj od stanica, što čini koncept i prepoznatljiv brend Metro Beograd. Unifikacija je jedna od osnovnih karakteristika, kao i racionalizacija i lakoća eksploatacije. Gradski kontekst i okruženje, projektovanje objekta sa dodatnim sadržajima, kao i formiranje paviljona ili nadstrešnice, glavni je izazov u kreiranju autentičnosti svake stanice", kažu pobednici.
"Način projektovanja ovih prostora imalo je za cilj kreiranje specifičnih prostornih oblika, čija forma, materijalizacija i sadržaj pružaju kvalitetan prostorni kontekst, kako sa stanovišta transportnih tačaka, tako i u kontekstu arhitekture i umetnosti. Kombinovanim pristupom projektovanja stanica i njihovog rešenja pružena je reminiscencija tradicionalnih materijala i formi u savremenom, kako okruženju, tako i načinu života", naglašavaju u Studiju OBE.
Lukovi, stubovi i nadstrešnice
Osnovni elementi koji se izdvajaju u pobedničkom rešenju jesu lukovi, stubovi i nadstrešnice.
Kako kažu arhitekte, veza sa tradicionalnom arhitekturom može biti i odraz primene simbola, kao na primer crteža u enterijeru ili na elementima koji se pojavljuju u određenim prostorima (stubovi, zidovi, lukovi). U ovom slučaju veza sa tradicionalnom arhitekturom može se javiti i kroz naglašene tremove - nadstrešnice (Trg Republike, Savski trg, Skadarlija, Sajam..).
Veće stanice sadrže karakteristične vertikalne površine tretirane poput muzejskih prostora. Savremeni vid komunikacije dobija posebno mesto ovim projektom.
"Prostorno veće metro stanice dobijaju mogućnost za digitalnim i virtuelnim vidovima komunikacije, što ima dvostruku ulogu - olakšanu komunikaciju i pristupačnost, ali i savremeni vid izlaganja kreativnih rešenja i potencijalno kulturnih manifestacija. Grafički dizajn u bliskoj je saradnji sa arhitekturom i enterijerom, i sastavni je deo relacija stanice i korisnika, kao i stanice i konteksta. Ovim predlogom predlaže se zanimljiva upotreba opeke uz grafički dizajn svakog rešenja stanice, a takođe i koristi kao idealan način promovisanja novog vida transporta na našem tlu", naglašavaju arhitekte.
Odabir što prirodnijih materijala
"Koncept pri odabiru glavnog materijala projektovanog rešenja, bio je odabir što prirodnijeg materijala, koji će istovremeno predstavljati savremeni element, ali takođe i imati vanvremenski karakter paralelno se vodeći željom da se nove stanice Metroa što više približe senzibilitetu čoveka", kažu arhitekte.
Opekarski proizvodi, kao i kamen i drvo, predstavljaju tradicionalne materijale koji se mogu definisati kao karakteristični za arhitekturu Srbije. Cilj ovog konkursnog rešenja je da se primenom opeke kao jednog od spomenutih izvornih materijala u savremenom arhitektonskom delu postigne veza sa tradicionalnom arhitekturom, a uz primenu savremenih formi i oblika.
"Prirodnim materijalima i nenametljivim formama koje prate kontekst u kome se nalaze, kao i pažljivim odabirom biljnih vrsta i specifičnih autentičnih detalja, radi se i na podizanju kvaliteta okruženja, uz očuvanje prirodnih resursa i dodatnim unapređenjem životne sredine", kažu arhitekte.
Lak pristup je omogućen i osobama sa invaliditetom
"Novoprojektovane stanice Metroa kao karakteristični prostori, bilo da su objekti ili nadstrešnice, orijentisani su tako da su pristupi omogućeni iz zona sa najvećom frekvencijom kretanja i uočljivi sa svih pozicija trga. Lak pristup je omogućen i osobama sa invaliditetom, podjednako kao i svim ostalim korisnicima, što daje dodatni akcenat na važnost signalizacije stanica, koja je obuhvaćena ovim konkursnim rešenjem", kažu pobednici konkursa.
"Brze komunikacije u vidu liftova, taktilna polja, jasna signalizacija i pregledna horizontalna komunikacija bez prepreka služe kako bi osobe sa invaliditetom na najbolji mogući način koristile metro" kažu oni.
Dizajn podređen funkciji
Podovi i plafoni, zidovi, stubovi, drugi konstruktivni elementi, oprema prostora, elementi enterijera - nameštaj i osvetljenje, kao i dodatni detalji, prilagođeni su i podređeni funkciji metroa kao saobraćajnog sredstva.
"Tokom projektovanja stanica kao i okoline, pažljivo su planirani pristupi, kao i parterno rešenje. Zelenilo je dominantno, dok su planirane i pristupne trase pogodne za boravak i kretanje osoba sa otežanim kretanjem, osoba sa invaliditetom, starijim građanima, kao i roditelja sa malom ili decom u kolicima", kažu arhitekte.
"Dizajn je prvenstveno podređen toj funkciji, kao i olakšanom kretanju kroz stanice, kroz dizajn signalizacije i markera prostora, osvetljenjem i mobilijarom, pa tek onda u funkciji narativnog i ekspresivnog dizajna koji je u velikoj meri jednostavan i prepoznatljiv", zaključuju iz Studija OBE.
Pogledajte kako će izgledati beogradski metro:
(MONDO/Gradnja.rs)