Međunarodni dan pismenosti, koji je Unesko 1967. godine ustanovio, obeležava se danas osmog septembra i ima za cilj da podseti javnost da pravo na obrazovanje i znanje predstavlja jedno od osnovnih ljudskih prava. Iako se čini da je nepismenost problem prošlosti, podaci pokazuju da on i dalje postoji, kako u svetu tako i u Srbiji.
U opštini Aleksinac, prema podacima Popisa iz 2022. godine, živi gotovo 39.500 stanovnika starijih od 10 godina, a među njima je 719 nepismenih – što čini 1,8% ukupne populacije. Nepismenost je nešto izraženija kod žena (2,03%) nego kod muškaraca (1,61%). Podaci pokazuju i prostornu razliku: dok u gradskom području nepismenih ima svega 0,56%, u selima taj udeo raste na 2,53%. Najveći broj njih pripada starijim generacijama, što ukazuje da je savremeni školski sistem u velikoj meri uspešno obuhvatio mlađu populaciju.
Kada je reč o obrazovnoj strukturi, Aleksinac ima 37.511 stanovnika starijih od 15 godina. Najveći broj njih, više od 18.000, završio je srednju školu. Osnovno obrazovanje ima oko 9.800 građana, dok je bez ikakve školske spreme manje od hiljadu ljudi.
Međutim, savremeno društvo pred građane postavlja nove izazove – digitalnu pismenost. Ona podrazumeva korišćenje računara, interneta i digitalnih alata, koji danas postaju neophodni u svakodnevnom životu. Podaci govore da je u Aleksincu 12.118 građana kompjuterski pismeno, 11.637 ima delimična znanja, dok čak 13.637 ljudi ostaje digitalno nepismeno. To znači da je gotovo svaki treći stanovnik opštine bez osnovnih digitalnih veština.
Na nivou Srbije, prema Popisu 2022, nepismenih lica starijih od 10 godina ima manje od 38.000, što čini 0,63% ukupnog stanovništva. Većina njih su žene (71%) i osobe starije od 65 godina. Istorijski gledano, napredak je ogroman: 1866. godine u Kneževini Srbiji više od 90% stanovništva nije znalo da čita i piše, dok je 1931. godine taj procenat pao na nešto ispod polovine.
Podaci iz Aleksinca pokazuju da je klasična nepismenost danas gotovo iskorenjena, ali da je digitalna nepismenost novi izazov. Upravo zato, lokalne institucije i škole imaju zadatak da kroz edukaciju i programe podrške pomognu građanima da uhvate korak sa digitalnom erom.
BONUS VIDEO:
(ALPRESS/MONDO)
