Jugoslovenske vlasti su Artukovića, koji je posle rata pobegao iz zemlje, optužile za ratne zločine počinjene nad civilima, među kojima je bilo najviše Srba i Jevreja.
Jedan od najvećih ustaških zločinaca Andrija Artuković, desna ruka Ante Pavelića, uhapšen je u SAD 14. novembra 1984. godine, a izručen vlastima tadašnje Jugoslavije tek u februaru 1986. godine da bi na suđenju u Zagrebu bio osuđen na smrt.
Tadašnje jugoslovenske vlasti sudile su mu samo za pojedinačne slučajeve ubistva, ali ne i za genocid nad Srbima, Jevrejima i Romima, što se i danas smatra farsom i pokušajem da se, u ime bratstva i jedinstva, sakrije suština ustaških zločina.
Artuković, ministar policije u ustaškoj Nezavisnoj Državi Hrvatskoj (NDH), uhapšen je u Los Anđelesu, pošto je u SAD živeo od 1948. godine. Policija mu je gliserima okružila kuću i uhapsila ga.
U SAD je dospeo 1948. godine pod lažnim imenom, a prebačen je ilegalnim kanalima - to je bio način na koji su neki hrvatski crkveni velikodostojnici, u saradnji sa Vatikanom, pomagali ustaškim funkcionerima da pobegnu od pravde.
Američke vlasti su se uporno oglušivale o zahteve Jugoslavije za ekstradiciju. Artuković je izručen tek 12. februara 1986, a 14. maja iste godine osuđen je na smrt, ali kazna nije izvršena jer je umro u zatvoru tri godine kasnije.
Artukovićeva porodica pokušala je da izbegne ekstradiciju, tvrdeći da Artuković ima Alchajmerovu bolest.
Sudski proces protiv Artukovića bio je najvažniji sudski proces u bivšoj državi, koja je za njim tragala tačno 40 godina.
Artuković je u maju 1941. godine naredio svojim potčinjenim da liše slobode i pobiju na hiljade građana srpske nacionalnosti, od sveštenika pa do dece, žena i staraca, te da pale i ruše cela naselja.
Od aprila 1941. do početka oktobra 1942. godine naredio je da se u koncentracione logore, među kojim su - Jasenovac, Stara Gradiška, Đakovo, Lobor, Jastrebarsko i Uštici, prisilno odvedu i ubiju Srbi, Jevreji i antifašisti.
Na takav način ubijeno je više od 200.000 ljudi, od kojih je oko 2.000 dece ubijeno otrovnim gasom u koncentracionom logoru Stara Gradiška, a hiljade mališana ubijeno je u logorima izgladnjivanjem, stavljanjem kaustične sode (natrijum-hidroksid) u hranu i na druge okrutne načine.
Od maja 1942. godine počelo je sistematsko upućivanje u koncentracione logore građana romskog porijekla, i to sa područja današnje Hrvatske i BiH. Tako je Artuković u logor Jasenovac uputio više od 30.000 osoba sa područja Osijeka, Dalja, Županje i drugih mesta.
Artuković je kao ustaški ministar policije naredio da se, radi odmazde, ubija civilno stanovništvo, posebno srpske nacionalnosti, i to cela naselja, a njegova "specijalnost" u uništavanju ljudskih života bilo je gaženje ljudi tenkovima.
Artuković je 1958. godine bio suočen sa prvom mogućnošću ekstradicije, jer su vlasti SAD imale podatke sa nizom imena ubijenih ljudi, mahom sveštenika, žena i dece, ali optužba nije obezbedila potrebne svedoke.
Istovremeno, u Artukovićevu korist svedočili su katolički sveštenici. Prvi od njih bio je Stjepan Lacković, nekadašnji sekretar nadbiskupa Alojzija Stepinca.
Drugi sveštenik, Artukovićev svedok, bio je Dragutin Kamber, koji je, kao i mnogi neosuđeni ratni zločinci, trebao i sam da odgovara zbog ubistva više od 300 osoba u dobojskom kraju.
Treći svedok Artukovića bio je Rene Herman, službenik, križar, osuđen na osamnaestomesečni zatvor u Jugoslaviji, emigrant od 1949. godine... Oni su se pred američkim vlastima zakleli da je Artuković - nevin.
Sredinom sedamdesetih godina prošlog veka 11 američkih kongresmena pismom se obratilo državnom sekretaru SAD Henriju Kisindžeru.
Oni su naveli da je "povređen osećaj pravde činjenicom da Andrija Artuković živi bezbrižno u Južnoj Kaliforniji uprkos dokazima da je bio `hrvatski Ajhman`", ali to obraćanje nije imalo nikakvog odjeka.
Adolf Ajhman bio je tvorac i izvršilac nacističkog Holokausta nad Jevrejima.
Ipak, 4. februara 1985. godine sud u Los Anđelesu utvrdio je da je Artuković kriv za ono za šta ga tereti optužnica i da je podoban za izručenje.
STEPINAC MU BIO KAO ROĐENI BRAT
Artuković je na suđenju u Zagrebu priznao da je kao ministar policije NDH sa nadbiskupom Stepincem imao "vrlo dobar odnos - kao sa rođenim bratom", te da mu je Stepinac govorio ono što bi zatim bilo prenošeno Paveliću.
Takođe, priznao je da je, usvojivši ustašku ideologiju i načela ustaškog poretka, usvojio i doktrinu "na ljutu ranu - ljuta trava".
On je naveo da je ustupanje pojedinih teritorija (kao što je Dalmacija) Italijanima bio ustupak Musoliniju za pružanje pomoći ustašama.
Artuković je tvrdio da su rasni zakoni "delimično postojali u NDH".
Priznao je da su mu bili poznati slučajevi prekrštavanja Srba, ali da je to radio katolički kler.
Andrija Artuković bio je jedan od retkih ustaških visokopozicioniranih zločinaca koji je odgovarao, bar delimično, za užasne zločine u NDH, koje u današnjoj Hrvatskoj mnogi politički i klerikalni centri pokušavaju da negiraju.
Umro je 16. januara 1988. godine u Zagrebu.
Budite bolje informisani od drugih, PREUZMITE MONDO MOBILNU APLIKACIJU.