Pre tačno 78 godina, Beograđane koji su ranom zorom krenuli poslom preko Terazija zatekao je stravičan prizor.
Obešena na bandere visila su tela petorice srpskih rodoljuba, likvidiranih u znak odmazde nemačkih okupatora zbog pružanja otpora.
Ova jeziva scena Srba obešenih 17. avgusta 1941, izobličenih i namučenih lica, u pocepanoj odeći, postala je simbol brutalnosti nacista.
U ranim jutarnjim časovima učenik Milorad Pokrajac, krojački radnik Jovan Janković, obućar Svetislav Milina i zemljoradnici Velimir Jovanović i Ratko Jević izvedeni su u unutrašnje dvorište zatvora Gestapoa i streljani.
Njihova tela potom su prevezena na Terazije i obešena. Surovost ovog čina dodatno je naglašavao transparent razapet među stubovima koji je pozivao na konjske trke, dok je u blizini stajala parola na nemačkom "Snaga kroz radost."
Radio-zvučnici su prenosili kao na kermesu neku muziku Radio Beograda koji je sad bio nemačka vojnička stanica.
Pred Difrankovom 'Atinom' sedeli su neki ljudi i žene, kao i svake druge nedelje, i srkali svoja pića. Porodice, nedeljno obučene, zaustavljale su se pred ovim prizorom i majke su držale za ruke svoju decu koja su lizala kornete sladoleda na vrućini i gledala začuđeno u obešene.
Na sredini terazijskog skvera bila je istaknuta velika tabla sa inicijalima mučenika i njihovim zanimanjima – jedan student, dva radnika i dva seljaka, jedan iz Parcana, drugi iz Drlupe, oba iz sreza Kosmajskog, i dela za koja su ih optuživali“, pisao je kasnije Stanislav Krakov, pisac koji je tuda prolazio sa svojim ujakom Milanom Nedićem.
Organizator vešanja u centru Beograda bio je SS major Karl Kraus, šef beogradskog Gestapoa, dok mu je, prema nekim navodima, glavni pomagač bio šef Uprave grada Beograda Dragi Jovanović.
Vešanje na Terazijama upriličeno je radi zastrašivanja stanovnika glavnog grada, a zbog sve učestalijih diverzija i sabotaža. Jedan od razloga je, kako se navodi, bio i taj da se "pogura" Milan Nedić kako bi se što pre odlučio na formiranje kvislinške vlade.
Leševi su stajali na Terazijama čitav dan da bi, najverovatnije, bili skinuti u noći 18. avgusta i odneti na nepoznatu lokaciju.
Same bandere koje su poslužile kao gubilište dugo su ostale da stoje na tom mestu, i to svih pet, sve do sredine pedesetih kada su prenete na Novo groblje i postavljene u Aleju ubijenih rodoljuba.
Na mestu stadaknja petorica rodoljuba postavljen je 1983. godine spomenik vajara Nikole Jankovića.
Spomenik je postavljen na Terazijama u obliku crnog obeliska visine četiri metra i obima od 80 centimetara, na kome su u reljefu uklesani prizori vešanja sa stihovima Vaske Pope.
Svakog 17. avgusta, predstavnici državne i gradske vlasti odaju poštu obešenim rodoljubima polaganjem venaca.
(Mondo)
Budite bolje informisani od drugih, PREUZMITE MONDO MOBILNU APLIKACIJU.
