SAD na korak od odluke koja bi mogla dodatno da dolije ulje na vatru.
Skoro 8.500 američkih vojnika uskoro bi moglo da se uputi ka Istočnoj Evropi čime bi se pojačalo američko vojno prisustvo na kontinentu koje je u padu od kraja Hladnog rata. Vest o mogućem raspoređivanju, koju je Pentagon objavio 24. januara 2022, dolazi dok Rusija i Sjedinjene Države nastavljaju da manevrišu suočeni sa eskalacijom krize u Ukrajini. Razumevanje promene vojne posvećenosti SAD evropskim zemljama pomaže nam da razumemo šta je u igri u Evropi kao i sam kredibilitet SAD u regionu.
Predsednik Džo Bajden je na konferenciji za novinare 19. januara signalizirao da će SAD povećati svoje prisustvo trupa u zemljama NATO-a u istočnoj Evropi ako Rusija izvrši invaziju na Ukrajinu. Samo nekoliko dana kasnije, naredio je ministru odbrane Lojdu Ostinu da stavi hiljade američkih vojnika u pojačanu pripravnost za raspoređivanje u istočnoj Evropi. Odluku je doneo Pentagon u skladu sa obavezama SAD da zaštite bezbednosti NATO saveznika. Ali Ukrajina nije u Alijansi. To konstatuje i Bajden ali naglašava da su članice NATO pakta susedne zemlje - Poljska i Rumunija i da SAD imaju obavezu da ih štite. Veliko raspoređivanje trupa – potencijalno za jačanje postojećeg prisustva NATO-a u te dve zemlje – ispunilo bi tu obavezu.
SAD i Rusija su istorijski bile oprezne da ne postavljaju trupe na mesta koja bi se smatrala provokacijom. Ove dve zemlje uglavnom izbegavaju međusobnu sferu uticaja, čak i kada odgovaraju na raspoređivanje drugih. Ipak, NATO saveznici u istočnoj Evropi, od kojih su mnoge nekada bile sovjetske satelitske države, predstavljaju sivu zonu koju i SAD i Rusija mogu da vide kao unutar sopstvene sfere uticaja.
Od kraja Drugog svetskog rata, Sjedinjene Države su rasporedile stotine hiljada pripadnika vojske u Evropu. Ova raspoređivanja su bila od vitalnog značaja ne samo za stabilizaciju Zapadne Evrope nakon rata, već i za vršenje uticaja SAD u posleratnom okruženju. Interakcije između SAD i evropskih zemalja tokom ovog perioda uključivale su stvaranje niza institucija koje bi pomogle u strukturiranju pravila i normi međunarodnih odnosa. Ove organizacije su opstale delimično zato što Sjedinjene Države obezbeđuju bezbednosne obaveze zemljama koje ih prihvataju i promovišu. Organizacija Severnoatlantskog pakta (NATO), vojni savez osnovan 1949. godine kao bedem sovjetskog ekspanzionizma, bila je ključna za ove napore.
Na svom vrhuncu kasnih 1950-ih, američko prisustvo u Evropi sastojalo se od oko 430.000 vojnika, stacioniranih u mestima poput Zapadne Nemačke i Ujedinjenog Kraljevstva. Nakon završetka Hladnog rata, NATO je nastojao da redefiniše svoju misiju od one koja je obuzdavala rusku agresiju na evropsku stabilnost uopšte. Do ove promene misije došlo je proširenjem članstva u NATO-u na zemlje Centralne i Istočne Evrope, kao što su Mađarska i Poljska, i baltičke države Estonije, Letonije i Litvanije. Sa članstvom u NATO došlo je do novih raspoređivanja pripadnika američkih službi u ove zemlje, piše The Conversation.
NATO je takođe nastojao da proširi svoje odnose sa državama nečlanicama širom istočne i centralne Evrope kroz Akcioni plan za članstvo, koji pruža savete i pomoć zemljama koje žele da se pridruže NATO-u. Ovo potiskivanje ka istoku usledilo je uz prigovore Rusije 1990-ih, koja je dugo bila zabrinuta za bezbednost svojih zapadnih granica sa Evropom. Zabrinutost Rusije zbog širenja NATO-a na njene granice nastavlja se i danas, kao što se vidi u zahtevu predsednika Vladimira Putina da se snage NATO-a povuku iz razmeštanja u bivšim sovjetskim državama.
Ako SAD nastave sa jačanjem svog vojnog prisustva u istočnoj Evropi, to bi preokrenulo trend zbog kojeg se broj američkih trupa u Evropi značajno smanjivao od kraja Hladnog rata. Napadi 11. septembra 2001. posebno su označili dramatičnu promenu u tome gde su SAD fokusirale svoje trupe i zabrinutost za bezbednost. Početak rata u Avganistanu 2001. i invazija na Irak 2003. doneli su velike promene u vojnom položaju Sjedinjenih Država na globalnom nivou, jer se fokus prebacio na Centralnu Aziju i Bliski istok. Godine 1989. Sjedinjene Države su imale stalno stacionirane trupe u mnogim evropskim zemljama. Taj broj je u Zapadnoj Nemačkoj iznosio 248.621, 27.639 ih je bilo u Ujedinjenom Kraljevstvu, 15.706 u Italiji i 3.382 u Grčkoj. Do septembra 2021. godine, broj američkih trupa je pao na 35.457 u Nemačkoj, 9.563 u Ujedinjenom Kraljevstvu, 12.434 u Italiji i 429 u Grčkoj.
Iako je veličina američkih snaga u Evropi dramatično opala od njihovog hladnoratovskog vrhunca, ona su i dalje veoma velike u odnosu na većinu drugih mesta u svetu gde SAD imaju svoje trupe.
Bez pretnje od strane Sovjetskog Saveza, međutim, javno protivljenje stranom razmeštanju takođe je poraslo u eri posle Hladnog rata. Međutim, rastuće tenzije sa Rusijom u nedavnoj prošlosti navele su predsednike SAD da posvete dodatnu vojnu pomoć kao i da narede raspoređivanje trupa u Poljskoj i baltičkim državama. Izgleda da će se ovaj trend nastaviti ako Pentagon zaista rasporedi hiljade vojnika u Istočnu Evropu suočen sa pretnjom invazije Rusije na Ukrajinu.
(MONDO)