BALKANSKA ATLANTIDA: Ostrvo na Dunavu prošlo je burnu istoriju, ali je zbog ODLUKE JUGOSLAVIJE nestalo sa lica zemlje

Iako je nestalo pre više od pola veka, jedno ostrvo na Dunavu na tromeđi Srbije, Rumunije i Bugarske, i dalje se pojavljuje na Gugl mapama.

Kroz vekove, Ada Kaleh bila je deo mnogih različitih istorijskih događaja i poznata je pod različitim imenima. Prvi put ostrvo spominju u službenom izveštaju iz 1430. godine Teutonski vitezovi, koji su ga zvali Saan.

Takođe je bio poznat kao Uj-Orsova Sziget (mađarski), Orsovostrvo (srpski) i Insula Orsovei (rumunski), Neu-Orschowa (nemački), Porizza (italijanski) i Aba-i-Kebir (arapski). Na kraju je ime Ada Kaleh, koje su ostrvu dali ostrvljani, postalo je najčešće tursko ime što znači "Ostrvska".

Jedna od prvih većih građevina na njemu bila je tvrđava u stilu Vauban koju je izgradila Habzburška monarhija. Trebala je da odbrani Evropu od osmanskih napada, ali Turci su ga ipak osvojili 1699., a nakon toga su ga nekoliko puta gubili i ponovno osvajali. Austrijanci su ga zauzeli tokom rata 1716-18. Osmanlije su ga ponovo preuzele 1738. godine, a Austrijanci su ostrvo vratili 1789. godine. Međutim, 1791. godine bili su prisiljeni da ga vrate ponovo Osmanskom Carstvu. Stvari su se izmenile 1878., nakon potpisivanja Berlinskog ugovora, kad je Ada Kaleh ostala zaboravljena te se našla u neobičnom položaju. Iako je ostrvo pravno pripadalo Austrougarskoj, njegovo stanovništvo je još uvek bilo pod vlašću osmanskog sultana, koji je ostrvo stavio pod svoje lično vlasništvo i odredio vlastitog Mudira (gradonačelnik) i Kadira (sudiju).

Napokon, 1913. Mađarska je odlučila da anektira Adu Kaleh, a nakon Prvog svetskog rata, ostrvo i njegova severna obala dodeljeni su Rumuniji. Tokom celog tog razdoblja Osmansko Carstvo nije prihvatilo niti jednu od gore navedenih aneksija. Sve do 1918. neprestano su slali vojni odred na ostrvo kako bi zaštitili svoje interese. Napokon, Ada Kaleh bio je njihov poslednji evropski teritorijalni posed zapadno od Edirnea. Konačno su oslobodili Adu Kaleh 1923. godine, nakon što su potpisali Lozanski ugovor i uspostavili modernu Republiku Tursku.

Do 1931. godine ostrvo je pogodio veliki talas siromaštva, ali to se promenilo nakon što je rumunski kralj Karol II posetio Adu Kaleh i odlučio da izvrši oslobađanje od poreza za svoje građane. To je na ostrvu donelo velike promene, pretvoren je u egzotičnu, romantičnu i profitabilnu turističku destinaciju, koju je posećivalo na hiljade ljudi godišnje.

Stanovnici su bili pripadnici različitih kultura, većinom Turci, neki su bili iz Bosne, iz Bugarske, ali bilo je i Kirgiza, Alevita, Sunita, Albanaca. Sa svojim uskim ulicama i džamijom ostrvo je svojim posetiteljima nudio jedinstven pogled na "Orijent u srcu Evrope". Njegov glavni trg bio je prepun kafića i prodavnica za orijentalni tekstil i nakit. Većina stanovništva je živela od ribolova i uzgoja duvana, ali i od turista i krijumčarenja.

Kraj Drugog svetskog rata na ostrvu je doneo još promena. Rumunija je postala komunistička zemlja, a u strahu da će Rumunji pokušati emigrirati preko reke u manje represivnu Jugoslaviju, njihova vlada je ograničila pristup ostrvu.

Adu Kaleh je tada ponovno pogodilo siromaštvo, a u želji da se reši rastuće nezaposlenosti rumunski komunistički vođa George Georgiju-Dej na odlučio je da na ostrvu izgradi malu fabriku. Međutim, ona nije dobro poslovala, a to je značilo početak kraja ostrva

Godine 1964. Jugoslavija je započela svoj projekt izgradnje ogromne hidroelektrane "Gvozdena vrata". To je značilo da će ostrvo nestati sa lica Zemlje. George Georgiju-Dej potpisao je sporazum kojim je ostrvo moglo biti potopljeno.

Do 1968. godine svi su napustili ostrvo i neki predmeti poput delova džamije, bazara i groblja preseljeni su na Simian, obližnje ostrvo. Ada Kaleh je nestala 1971. godine, a sve što je danas ostalo od ostrva je sećanje na njegovo postojanje.

(Mondo/Expres.hr)

Budite bolje informisani od drugih, PREUZMITE MONDO MOBILNU APLIKACIJU.