Ovo su bili kobni junski dani za Srbiju!

U Košutnjaku tog 10. juna 1868. godine ubijen je jedan od omiljenih srpskih vladara Mihailo Obrenović, a 11. juna 1903. godine prekinuta je vladavina dinastije Obrenović, ubistvom Aleksandra Obrenovića i Drage Mašin.

Čovek koji je Srbiju učinio najjačom vojnom silom Balkana, ubijen je kada je dovršavao pripreme za rat protiv Otomanskog carstva. 

Kneza Mihaila srpska istorija pamti po zaslugama na jačanju autonomije Beogradskog pašaluka u okviru Osmanskog carstva i kao vladara koji je ispratio povlačenje preostalih osmanlijskih trupa iz Srbije.

Mihailo Obrenović je uložio veliki trud uspostavljajući institucije kulture, prosvete i nauke.

Od ključnog značaja za srpsko prosvetiteljstvo bila je njegova nesebična podrška Vuku Karadžiću, Đuri Daničiću, Branku Radičeviću... Mihailo je jedan od prvih velikih reformatora one male Srbije i čovek koji je u to vreme shvatio gde se Srbija nalazi, onakva kakva je bila posle 500 godina otomanske vladavine, koji je Srbiju okrenuo na pravu stranu i pokušao da je osavremeni ali koji nije bio shvaćen od svog naroda.

Mihailo je zbog bune koju je 1842. godine podigao Toma Vučić Perišić morao da pobegne u Austriju,  a na srpski presto tada dolazi knez Aleksandar Karađorđević, Krađorđev sin.

On je u Austriji pomagao mnogim srpskim kulturnim radnicima i piscima, poput Branka Radičevića, Đure Daničića i Vuka Karadžića.

Na vlast u Srbiji 1858. godine vraća se Miloš Obrenović, a  odmah nakon Miloševe smrti 1860. godine Mihailo preuzima vlast i zavodi autoritativnu vladavinu. 

Mihailo je ostao upamćen u istoriji i po tome što je Srbiju učinio u tom vremenu vojnom dominantnom silom na Balkanu i što je uspeo da natera Turke da se povuku iz srpskih gradova.

Knez Mihailo je vladao apsolutistički što mu je stvorilo mnoge neprijatelje i dovelo do organizovanja zavera. Narodna skupština je zakonom svedena na čisto savetodavno telo. 

Pripadnici jedne zavereničke grupe, opredeljeni kao radikali i pristaše Karađorđevića, 1868. godine su ubili kneza Mihaila, a tri dana uoči atentata Mihailo se tajno verio svojom sestričinom Katarinom (prvi brak je bio sa Julijom Hunjadi), čemu su se protivili neki zvaničnici.

Knez Mihailo je ubijen 1868. godine, kao žrtva privatne zavere čije prave okolnosti nikada nisu razjašnjene, a već 15. jula izrečene su prve smrtne presude. Sahranjen je u beogradskoj Sabornoj crkvi. 

Na smrt streljanjem osuđena su dvanaestorica ljudi optuženih za izvršenje atentata. Presuda je trebalo da bude izvršena već sutradan na Rospi ćupriji. Prethodno su, na osnovu presude Prekog vojnog suda, već bila streljana dvojica oficira - kapetani Đorđe Mrcajlović i Mladen Nenadović.

Protokol izvršenja smrtne kazne bio je bizaran - osuđeni su bili strpani u mrtvačke sanduke na današnjem Studentskom trgu, a zatim su živi bili prevezeni na Karaburmu. 

Naš najveći politički autoritet tog doba, llija Garašanin, svedoči da je ubistvom u Košutnjaku ugašena nada za kvalitetnu političku strategiju Srbije, umanjeni potencijali za dobar razvoj, a zemlja značajno unazađena.

Zaverenici, braća Đorđe i Kosta Radovanović, Lazar Marić i Stanoje Rogić ubili su kneza i njegovu sestru Anku, dok su Katarina Konstantinović i Svetozar Garašanin, Mihailov ađutant, ranjeni.

Tog 10. juna ili  (29. maja prema starom kalendaru) oko 17.00 časova, knez Mihailo je krenuo kočijama da se preveze do Košutnjaka.

Sa njim je išao njegov ađutant Svetozar Garašanin, sin Ilije Garašanina, a u kočijama su do kneza sedele Tomanija Obrenović, njegova strina, Anka Konstantinović, njegova sestra od strica, i Katarina.

U parku su se tada pojavili Pavle i Kosta Radovanović u svečanim crnim odelima, cilindrima na glavama i uperenim pištoljima u pravcu kneževe kočije. 

"Dakle, istina je", bile su poslednje reči srpskog kneza. 

Ubistvo Aleksandra Obrenovića i Drage Mašin - Majski prevrat

Kobnog 11. juna 1903. godine u Beogradu ubijeni su kralj Aleksandar Obrenovića i kraljica Draga Mašin, čijim ubistvom se završava vladavine dinastije Obrenović, a na vlast se vraća dinastija Karađorđević. Ovaj događaj u srpskoj istoriji poznat je kao Majski prevrat. 

Tog dana je grupa oficira zaverenika, pod vođstvom kapetana Dragutina Dimitrijevića Apisa, koji je još poznat kao vođa organizacije "Crna ruka", upala u dvor i ubila kralja i kraljicu.

Zaverenici su se našli u Oficirskom domu tog dana, a zatim odlaze u dvor, iako su zaverenici upali u kraljeve odaje, u krevetu nije bilo nikog. 

Skoro dva sata je trajala potraga za kraljevim parom, ali bezuspešno, u samoj akciji ranjen je i Apis.

Dok je sporno za istoričare šta se desilo nakon pred kraj potrage, postoji više verzija. 

Jedna navodi da je skrivenu lokaciju Obrenovića otkrio kraljev ađutant, general Laza Petrović, koji je zarobljen čim su zavjerenici ušli u dvor, i prema toj verziji bračni par Obrenovića krio se iza ogledala u kraljevskoj spavaćoj sobi, čija prostorija je služila za kraljičinu garderobu.

Prema toj verziji kralj je tražio od zaverenika da ih ne ubiju, pre nego što su izašli. 

Druga verzija ove priče jeste da je jedan od zaverenika opazio u zidu kraljevske sobe jedno udubljenje kao za ključ od tajnih vrata.

Nakon što je kraljevski par izašao, oni su bili ubijeni. 

Osim što su u njih pucali, zaverenici su njihova tela probadali i sabljama Tela kralja Aleksandra i kraljice Drage su nakon toga bačena kroz prozor dvora.

Kralj Aleksnadar na vlast je došao 1889. godine, kada je abdicirao kralja Milana, pošto je Aleksandar bio maloletan zemljom su upravljali namesnici, a 1893. godine je izvršio državni udar i zaveo autokratski režim.

Zbog ženidbe 1900. sa dvorskom damom Dragom sukobio se sa ocem i navukao na sebe veliko nezadovoljstvo naroda, mnogih političara i oficira.

Draga je od njega bila starija 13 godina i nije bila iz kraljevske porodice.

Nakon ubistva poslednjeg vladara Obrenovića, na srpski presto se vraća dinastija Karađorđević.