Retko koji grad u Srbiji poznat je po toliko bogatoj i burnoj istoriji kao što je to Sremska Mitrovica.
Najveći grad Srema, kroz svoj dug i buran život, gledao je rađanje i umiranje brojnih vladara, dočekivao je i ispraćao silne vojne pohode, bio i odredište i cilj i meta, i ostao je da ponosno stoji na svojim temeljima starim čak 7.000 godina.
Najpoznatije doba Sremske Mitrovice sasvim sigurno bilo je vreme dok je nosio ime Sirmijum. Prvi put pomenut u 4. veku pre nove ere, ovaj antički grad bio je jedna od četiri prestonice veličanstvenog Rimskog carstva. Sa njegovih zidina moćni rimski vladari upravljali su celom Donjom Panonijom - oblašću toliko velikom da danas obuhvata delove nekoliko država - Srbije, Mađarske, Hrvatske i Republike Srpske. Pa čak i kasnije, dok se carstvo delilo i rasparčavalo, Sirmijum je ostao da stoji kao svetli primer carske moći, toliko svetao i jedinstven da je 293. godine postao i prestonica celog Rimskog carstva.
"Slavna i mnogoljudna majka gradova", kako je Sirmijum još nazivan u to doba, na svet je donela nekoliko rimskih careva. Upravo ovde rođeni su Herenije Etruskus, Hostilijan, Decije Trajan, Klaudije II, Kvantil, Aurelijan, Prob, Maksimilijan, Konstancije II i Gracijan.
Iza njih ostao je biser i najvažniji arheološki lokalitet u Sremskoj Mitrovici, ali i jedan od najvažnijih i najpoznatijih u Srbiji - Carska palata. Ovaj lokalitet pronađen je, kako to obično i biva u gradovima bogate istorije, sasvim slučajno. Na mestu nekadašnje palate trebalo je da nikne nova stambena zgrada. Čim su počele prve pripreme terena za izgradnju budućeg doma Mitrovčana, pronađeni su ostaci doma njihovih mnogo starijih sugrađana. Masivni zidovi, ostaci grejnog sistema i podni mozaici, kao i otkriće rimskog cirkusa ili hipodroma u neposrednoj blizini, jasno su pokazali da se radi o Carskoj palati. Zahvaljujući ovim iskopavanjima danas u srcu Srema možemo da zavirimo u delić života Starog Rima.
Carska palata danas je natkrivena i zaštićena od vremenskih uslova i tako ujedno i organizovana u vizitorski centar. Centar ima tri nivoa - ulazni deo, galeriju i sam lokalitet. A kada osiguranim i obeleženim stazama krenete u obilazak lokaliteta, ne možete da ne osetite delić istorije koja ove važne arheološke ostatke čini posebnim. Jer hodaćete po prostorima po kojima su hodali najmoćniji carevi tog doba, šetaćete njihovom palatom, videćete zvanične prostorije u kojima su vladali, ali i one privatne u kojima su bili sinovi, braća, muževi i očevi. Takvo bogatstvo doživljaja kriju samo posebna mesta, a jedno od njih je i ovo, svima lako dostupno.
I pre nego što pođete put grada na obali Save, hajde da naučimo još nešto o Carskoj palati. Ovaj građevinski kompleks podignut je krajem III ili početkom IV veka u, tada, elitnom jugoistočnom delu grada. Veliki i masivni odbrambeni gradski zid čuvao ga je od napada neprijatelja. Pored palate, kompleks uključuje i cirkus koji je služio za ceremonijalno pokazivanja vladara u svoj svojoj moći, ali i mesto sporta i takmičenja. Ovde su se odvijale trke kolima kao najpopularniji vid zabave u antičkom svetu. Cirkus u Sremskoj Mitrovici je jedini koji je do sata otkriven u našoj zemlji. Ono što će još zasigurno ukrasti vašu pažnju su i sačuvani fragmenti fresaka, mozaika na podovima i dekoracije od kamena koji nam približavaju luksuz kojim se Carska palata nekada ponosila, a koji danas ide na ponos Vojvodine i celoj Srbije.
Stambena zgrada koja je "kriva" za pronalazak Carske palate izgrađena je na nekom drugom mestu. Umesto nje dobili smo značajan arheološki lokalitet koji je važno turističko odredište ne samo ljudi iz Srbije, već i svih onih koji svojim očima žele da vide ovaj važan, a sačuvan deo nestalog Rimskog carstva. Ukoliko do sada niste, obavezno se i vi otisnite put prastarih i slavnih vremena.
Tekst je objavljen u sklopu projekta koji se finansira iz budžeta Grada Sremska Mitrovica - Gradska uprava za obrazovanje, kulturu i sport. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
