HEROINA: Spasla hiljade srpske dece od ustaškog noža

Zahvaljujući Dijani Budisavljević, od sigurne smrti spaseno je više hiljada srpskih dečaka i devojčica iz ustaških logora u zločinačkoj tzv. Nezavisnoj Državi Hrvatskoj.

Sasvim sigurno je da je njena akcija bila jedna od najtežih i najobimnijih humanitarnih akcija u Drugom svetskom ratu, a ujedno i najveći humanitarni podvig.

Vulin: Dijana Budisavljević da bude svetac

Tokom akcije spasavanja umrlo je više od 3.000 mališana, dok je više od 12.000 njih preživelo rat.

Rođena u uglednoj insbruškoj porodici Obekser, nakon udaje za lekara Julija Budisavljevića dolazi u Zagreb. Domaćica posvećena deci i suprugu u jesen 1941. u glavnom gradu novoproglašene tzv. Nezavisne Države Hrvatske saznaje za logore u kojima su smeštene pravoslavne žene s decom.

Uverena da njen život nije vredniji od života nedužno progonjenih, upušta se u jedan od najhumanijih podviga.

Akcijom heroine Dijane Budisavljević sprska deca su ne samo spasena sigurne smrti, već su i sačuvani i njihova vera identitet i poreklo.

Dijana Budisavljević je vodila dnevnik i kartoteku sve spasene dece, koja je sadržala njihove podatke, fotografije i relevantna dokumenta, kako bi se sačuvao njihov identitet i kako bi, njihove porodice, mogle da ih pronađu po završetku rata.

Akcija spasavanja srpske dece iz ustaških logora u svom punom obimu otpočela je posle operacije nemačkih i snaga NDH u Bosanskoj Krajini i na Kozari, juna i jula 1942.

Tada je cela jedna velika oblast, naseljena gotovo isključivo Srbima, uništena.

Posle užasnih pokolja tokom same operacije, desetine hiljada osoba svih uzrasta je deportovano u najveći koncentracioni logor i logor smrti ustaške države, Jasenovac.

Veliki broj zatočenika je odmah ubijen, dok je jedan broj muškaraca i žena upućen u logore u Nemačkoj ili Norveškoj, direktno ili preko logora na Beogradskom sajmištu.

Pre deportovanja od žena su oduzeta deca, čak iako se radilo o sasvim malim bebama.

Tako se početkom leta 1942. u ustaškim logorima u Jasenovcu, Staroj Gradiški i okolini našlo više hiljada srpske dece odvojene od roditelja, među kojom je ubrzo nastao pomor od gladi i bolesti.

Jedna velika grupa dece je usmrćena otrovnim gasom u logoru Stara Gradiška.

Potpuno uništenje ovih malih zatočenika sprečila je akcija koju je vodila Dijana Budisavljević, tada već sa širokim krugom saradnika.

Obilazeći logore u kome su bila zatočena nevina i nemoćna srpska deca dobila je tifus, koji je preživela.

Dijana je bila rođaka Jovanke Broz, a umrla je u Insbruku, u Austriji 1978. godine, na današnji dan. Jovankino devojačko prezime bilo je takođe Budisavljević.

Dnevnik koji je Dijana vodila, objavljen je u Zagrebu 2003. godine, pod imenom "Dnevnik Diane Budisavljević 1941–1945". Nakon što je objavljen dnevnik koji je priredila njena praunuka počelo je da se javlja interesovanje za lik i delo Dijane Budusavljević, žene heroja, koja je učinila jedan od najuhumanijih podviga tokom Drugom svetskog rata, a u srpskoj javnosti do skoro bila je gotovo nepoznata.

U čast ovog "anđela čuvara" srpske, jevrejske i romske dece, koje ih je spasila od ustaškog noža i svirepih zločinaca koji su harali ustaškim logorima, u Domu Vojske Srbije u junu prošle godine održana je izložba "Dijanina deca".

I srpski ministar Aleksandar Vulin predložio je da se Dijana Budisavljević proglasi za sveca.

Dijana je, 2012. godine, posthumno dobila zlatnu medalju "Miloš Obilić" za ispoljavanje hrabrosti i dela ličnog herojstva.

U rodnom Insbruku dodeljen joj je Orden II reda.

Pored toga, srpska kulturna javnost joj je odala priznanje kroz više dela. Književnik Boško Lomović napisao je delo "Knjiga o Dijani Budisavljević", a u njenu čast snimljen je i igrano-dokumentarni film "Dnevnik Diane Budisavljević" koji je pre mesec dana osvojio prvo mesto na 66. Pulskom festivalu, ostavivši daleko za sobom film o veličanju ustaša i Antu Gotovini.

Takođe, beogradske vlasti su najavile da će joj podići spomenik na Savskom keju na levoj obali Save pored Spomenika žrtvama logora na Sajmištu.

Slava joj i hvala!