PROLIVI, POVRAĆANJE, KRV U STOLICI I STRAŠNI BOLOVI: Koja hrana pomaže, šta škodi i koje opasnosti krije KRONOVA BOLEST

"Kronova bolest je hronična zapaljenska bolest creva koja može da se javi u bilo kom delu digestivnog trakta, diskontinuirano zahvatajući sve slojeve zida creva. Dijagnoza se postavlja na osnovu kliničke slike, laboratorijskih analiza, endoskopskih procedura sa histopatološkim pregledom uzoraka sluznice koja je bioptirana, ali kod nekih pacijenata potrebne su i druge radiografske vizelizacione metode", objasnila je za "Stetoskop" ass. dr sci med. Sanja Dragašević, specijalista interne medicine, subspecijalista gastroenterohepatologije, doktor nauka iz oblasti molekularne medicine iz Univerzitetskog Kliničkog Centra Srbije, Klinike za gastroenterohepatologiju, Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. 

Pacijent sa Kronovom bolesti može imati različite simtome u zavisnosti od lokalizacije bolesti. Najčešći simtomi su prolivi, bolovi u trbuhu po tipu grčeva, gubitak apetita, gubitak u telesnoj masi, malaksalost i mučnina. Više od 80% pacijenata ima prolive koje ih bude iz sna (noćna crevna pražnjenja) i urgenciju za istim. Učestali bolovi u trbuhu, uz pojavu mučnine i povraćanja mogu ukazivati na postojanje stenoze (suženja) lumena creva. Prisustvo sveže krvi u stolici mogu uočiti pacijenti sa Kronovom bolesti koja zahvata debelo crevo. Gubitak u telesnoj masi posledica je oslabljenog apetita, ali i aktivnosti bolesti koja dovodi do otežane resorpcije hranljivih materija.

Kronova bolest može biti lokalizovana i u predelu jednjaka što rezultuje simtomom otežanog gutanja, kao i u predelu želuca i duodenuma kada dominiraju dispeptični simtomi (mučnina, nadimanje, bol u gornjim partijama trbuha). Perianalna bolest podrazumeva postojanje perianalnih fistula i fisura, udružena je najčešće sa Kronovom bolesti koja zahvata debelo crevo, međutim može se javiti i izolovano."

Zašto se Kronova bolest javlja i da li postoje neke “bezazlene” navike koje mogu da je uzrokuju?

"Inflamatorne bolesti creva su hronične bolesti, nepoznate etiologije, koje po aktuelnoj pretpostavci nastaju usled neadekvatnog imunološkog odgovora na komponente crevne flore pod uticajem faktora sredine kod genetski predisponirane osobe. Sredinski faktori ranog detinjstva kao što su dojenje, izlaganje antibioticima, kontakt sa životinjama, kao i u odraslom dobu (pušenje, stres, stil života i ishrana) utiču na incidencu obolevanja. Najčešće proučavani faktor sredine je pušenje, koje povećava rizik za nastajanje Kronove bolesti, dok prestanak istog povećava rizik za pogoršanje ulceroznog kolitisa. Ishrana bogata šečerom, aditivima i zasićenim mastima može doprineti poremećaju na nivou crevne flore i nastanku bolesti.

Da li je češća među muškarcima ili ženama i da li godine, odnosno starost predstavljaju  faktor rizika?

"Prema aktuelnim epidemiološkim podacima, rizik od obolevanja je jednak među polovima za inflamatorne bolesti creva. Bolest se može dijagnostikovati kako u pedijatrijskoj tako i u adultnoj populaciji. Incidenca oboljevanja posebno raste u adolescentom periodu, te se bolest može dijagnostikovati u periodu od 13. do 18. godine. Inflamatorne bolesti creva imaju takozvanu bimodalnu starosnu distribuciju u adultnom periodu, najčešće kod mlađih individua starosti od 20 do 30 godina, dok drugi, ređi, starostni pik se javlja u periodu od 50 do 70 godine", kaže ass. dr sci med. Sanja Dragašević.

Dobra i loša hrana

Hrana ponekad može da bude o pomoći kod zdravstvenih tegoba, a koja se preporučuje obolelima od Kronove bolesti? Da li mogu i neke promene u načinu života da tiču na to da se bolest drži pod kontrolom?

"U fazama pogoršanja bolesti neophodna je ishrana bogata proteinima (belo meso, bela riba, belance od jajeta), termički obrađenim voćem i povrćem (šargarepa, krompir), bananama, ugljenim hidratima (pirinač, plazma keks, med) i u slučaju da pacijenti nemaju intoleranciju na laktozu, kiselim mlekom i jogurtom. Savetuje se redovna rehidratacija. Tokom pogoršanja ne preporučuje se unos crvenog mesa, hrane bogate mastima (ulje, margarin, maslac), svežeg voća, orašastih plodova, semenki, citrusa, ceralija i mahunarki, rafinisanih šećera, mleka i mlečnih proizvoda, kafe i alkohola.

Ishrana pacijenata sa inflamatornom bolesti creva tokom stabilne faze bolesti treba biti zdrava i uravnotežena. Redovna fizička aktivnost, izbegavanje sedentarnog načina života, pravilan ritam spavanja, smanjenje stepena stresa u svakodnevnom životu mogu doprineti održavanju mirne faze bolesti.Neophodan je prestanak pušenja kod pacijenata sa Kronovom bolesti."

Iako je 19.maj zvanično Svetski dan Kronove bolesti i ulceroznog kolitisa, pacijenti koji su oboleli od ovih obolenja najbolje znaju da je svaki dan velika borba i izazov. Podrška i tim sjajnih ljudi Udruženja za Kronovu bolest i ulcerozni kolitis, na čelu sa Ljiljanom Đakovićem, svakodnevno doprinosi boljim rezultatima u unapređenju kvaliteta života obolelih.

Da li postoji lek?

"Inflamatorne bolesti creva se leče. Terapijske mogućnosti podrazumevaju upotrebu mesalazina i suflasalazina, kortikosteroida, imunomodulatora, biološke terapije i hiruškog lečenja", objasnila je ass. dr sci med. Sanja Dragašević. 

Koje su moguće komplikacije i u kojim slučajevima se javljaju?

"Inflamatorne bolesti creva mogu imati i vancrevne manifestacije koje zahvataju koštano-zglobni sistem, hepatobilijarni trakt, kožu i oči. Klinički tok je agresivniji sa početkom bolesti u pedijatrijskoj populaciji. Klinički tok može biti komplikovan pojavom opstrukcije, perforacije creva, fistuliziranja (komunikacije lumena creva sa ostalim organima), pojavom apscesnih kolekcija i nastankom maligniteta."

Često se dešava da na osnovu simptoma, mnogi mešaju Kronovu bolest sa ulceroznim kolitisom. Po čemu se ove bolesti razlikuju?

"Simtomi Kronove bolesti i ulceroznog kolitisa ne predstavljaju osnov za diferencijaciju i razlikovanje ovih bolesti. Ulcerozni kolitis predstavlja oboljenje čija kontinuirana inflamacija zahvata mukozu isključivo debelog creva, dok se Kronova bolest odlikuje diskontinuiranom transmuralnom inflamacijom koja može biti lokalizovana u bilo kom delu gastrointestinalnog trakta. Detaljne dijagnostičke procedure (endoskopija, radiografske tehnike) uz patohistološku verifikaciju omogućavaju postavljanje definitivne dijagnoze", nagasila je ass. dr sci med. Sanja Dragašević. 

(MONDO/Stetoskop)