Iznos primanja je za buduće penzionere jedno od najčešćih i, može se reći, najvažnijih pitanja. Da bi se otklonila svaka sumnja oko toga, Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje dao je detaljno uputstvo kako da izračunate iznos penzije.
Osnovni preduslov je da su regulisane sve godine radnog staža, odnosno da postoje sve uplate doprinosa tokom radnog veka.
U Fondu za penziono i invalidsko osiguranje objašnjavaju da je prvi korak u određivanju visine penzija utvrđivanje svih zarada u toku karijere, a potom se primanja ostvarena u svakoj kalendarskoj godini upoređuju sa prosečnom zaradom u Srbiji u istoj godini.
U dohodak se uračunavaju svi ostvareni prihodi za koje su plaćeni doprinosi za PIO. To znači da se osiguranicima koji su uporedo s radnim odnosom obavljali i samostalnu delatnost sabiraju zarade po oba osnova.
Deljenjem iznosa ostvarene plate sa prosečnim iznosom dobija se godišnji lični koeficijent. Ukoliko je ostvarena zarada veća od proseka, koeficijent je viši za jedan, a ako je manja i koeficijent je niži za jedan.
Zakonom je najniži godišnji koeficijent ograničen na pet i to je jedan od načina kojima se ograničava maksimalna visina penzije, kažu u PIO. Za godine za koje nije moguće utvrditi podatke o ostvarenoj zaradi računa se lični koeficijent određen za ostale navršene godine staža. Time se izbegava da godina za koju nema podataka utiče na ukupan iznos penzije. Osim toga, ovako je dobijeni iznos realniji.
Nakon određivanja godišnjeg ličnog koeficijenta za svaku godinu staža izračunava se lični koeficijent i to tako što se zbir svih ličnih koeficijenata deli s ukupnim trajanjem perioda za koji su oni utvrđeni.
Ovo je, objašnjavaju, vrlo važna stavka, jer u slučaju da osiguranik ima staž kraći od 12 meseci u toku jedne godine, deluje kao da matematička formula nije sasvim ispravna.
Upravo činjenica da se zbir godišnjih ličnih koeficijenata deli s ukupnim periodom za koji su ti koeficijenti utvrđeni, utiče na to da daju zakonsku formulu za izračunavanje visine penzije potpuno pravično.
Lični koeficijent je zakonom ograničen na 3,8 i to je drugi način ograničavanja maksimalnog iznosa penzije.
Ženama osiguranicima se utvrđeni staž uvećava za šest odsto čime se završava prelazni period u kojem se smanjivao procenat uvećanja. Istovremeno se invalidskim penzionerima staž za obračun visine penzije takođe uvećava po određenoj formuli.
Množenjem ličnog koeficijenta i staža za obračun dobija se lični bod koji se množi opštim bodom zajedničkim za sve penzionere. Na ovaj način penzioner dolazi do konačnog iznosa prinadležnosti.
Za buduće penzionere posebno je važan obračun plate u poslednjoj godini jer se više ne dovodi u odnos sa prosečnom zaradom za celu godinu, već i sa takozvanim obračunskim iznosom prosečne godišnje zarade.
To znači, da se kao godišnji koeficijent za penzionere koji u penziju idu u junu izračunava prosečna mesečna zarada za januar–april i pomnoži sa 12. Dok se za one koji u penziju idu u februaru uzima samo prosečna zarada za januar i takođe množi sa 12.
Time se, zaključuju u PIO, izbegava čekanje naredne godine i objavljivanje podataka o prosečnoj zaradi pa i to da taj podatak utiče na visinu penzije za period kada penzioner nije ni radio.
(MONDO/Politika)
