Kroz istoriju domaće kinematografije naši filmski stvaraoci znali su da, tu i tamo, prikažu svoje viđenje znamenitih istorijskih ličnosti. Ipak, pravih filmskih biografija iz domaće kuhinje nismo se nagledali, naprotiv - gotovo i da nemamo, u užem smislu, biografski film "Made in Serbia".
Kažem "gotovo da nemamo" zbog jedne, takoreći, incidentne činjenice iz istorije naše kinematografije: prvi srpski igrani film, tek nedavno otkriven (jedina kopija slučajem je sačuvana u Beču - danas je u posedu Jugoslovenske kinoteke) bavi se monumentalnom
figurom naše istorije - reč je o igranom filmu "Karađorđe" (1911). U eri socijalizma obilato su obrađivane teme iz II svetskog rata, pa su tako mnogi istaknuti komunisti manje-više realistično prikazani na velikom platnu. Naravno, prednjačio je drug Tito čije su šinjele na filmu oblačili Marko Todorović, Rade Šerbedžija i Ričard Barton.
U predvečerje raspada Jugoslavije došla je neka nova moda - snimani su filmovi u kojima smo mogli da gledamo i slavna imena iz srpske istorije, npr. kneza Lazara, Miloša Obilića i mnoge srpske vitezove (Šotrin "Boj na Kosovu" iz 1989.); nekoliko godina ranije hrvatski reditelj i slikar Vatroslav Mimica ovekovečio je priču (ili ipak pesmu) o Banović Strahinji u istoimenom kultnom filmu. Na beogradskoj televiziji smo tada mogli da vidimo i Miloša Obrenovića, Vuka Karadžića, Dositeja Obradovića i mnoge druge, među njima i slavne umetnike poput Alekse Šantića, Save Šumanovića...
Međutim, za sve to vreme naši scenaristi i reditelji nisu se bavili ekranizacijama života istaknutih domaćih naučnika i pronalazača. Začuđujuća je činjenica da se srpski autori nisu latili izuzetno zanimljivih biografija naših proslavljenih umova, u prvom redu Mihajla Pupina i Nikole Tesle. Ustvari, hajde da budemo precizni: o Tesli je u bivšoj Jugoslaviji snimljen samo jedan celovečernji igrani film, "Tajna Nikole Tesle" iz 1980. godine, sa potpisom hrvatskog reditelja Krste Papića, u produkciji zagrebačkog Jadran filma; o jednom od najvećih srpskih dobrotvora, dobitniku Pulicerove nagrade, genijalnom Pupinu do danas nije snimljen nijedan film?!
Istini za volju, 1977. godine emitovana je i TV serija pod nazivom "Nikola Tesla" (10 epizoda), detaljniji biografski prikaz života slavnog naučnika iz Smiljana, ali u televizijskom formatu, relativno skromno realizovan, sa Radetom Šerbedžijom u naslovnoj ulozi.
Pomenuti Papićev film gotovo da niko i ne pamti - reč je o mlakom, beskrvnom filmu u kojem je Teslin lik nedovoljno razrađen, a scenario klimav i pun manjkavosti. Nije vredelo ni to što je Jadran film odvojio pozamašna sredstva za ovaj projekat, a film je sniman dobrim delom i u SAD (uz angažman nekolicine američkih glumaca). Priča prati Teslu od dolaska u Njujork i zaposlenja u Edisonovoj kompaniji, pa sve do rušenja tornja Vordenklif, njegove laboratorije, krajem Prvog svetskog rata.
Insert iz filma "TAJNA NIKOLE TESLE"
Petar Božović imao je vraški težak zadatak, boreći se sa površno koncipiranim Teslinim karakterom u scenariju, pa tako, uprkos Božovićevom trudu, genijalni naučnik u ovom filmu deluje kao stidljiv čovek, tih i nedorečen, do ivice emotivne labilnosti. Autori se nisu potrudili da dublje istraže i gledaocima prikažu neke od veoma zanimljivih Teslinih sklonosti (npr. kockanje, opsesivno-kompulzivne psihološke smetnje, sklonost ka ezoteriji itd). Možda jedina svetla tačka u "Tajni Nikole Tesle“ jeste legendarni Orson Vels u jednoj od svojih poslednjih uloga na filmu (maestralno dočarao njujorškog magnata Džona P. Morgana). Kraće rečeno, ni uzbudljivijeg predloška za film, ni bezbojnijeg, da ne kažem dosadnijeg filma.
U narednih četvrt veka nikome Tesla nije bio dovoljno intrigantan da bi se latio ekranizacije njegovog uzbudljivog života. Do 2005. godine - tada je engleski scenarista i reditelj Kristofer Nolan ubacio lik Nikole Tesle u svoj hit triler "Prestiž“", a za tu (sporednu) ulogu napravio odličan potez angažujući Dejvida Bouvija. Legendarni muzičar jako se dobro snašao u koži Tesle, dajući mu svojim držanjem i glumom auru nesvakidašnjeg, mističnog gospodina sa neobičnim akcentom i tihim, gotovo hipnotičkim glasom...
Dejvid Bouvi kao Tesla u filmu PRESTIŽ
A onda... sve se okrenulo. U poslednjih godinu i po dana sa svih strana stižu (ne)proverene vesti, glasine o tome kako se uveliko priprema realizacija nekoliko ambicioznih filmskih projekata na temu života našeg najpoznatijeg naučnika i pronalazača. Najednom, zavladala je prava pomama za Teslom, nekoliko autora i producentskih kuća uključili su se u svojevrsnu trku, pripremajući filmove sa istom temom, tj. glavnim junakom. Neki od ovih projekata još uvek tapkaju u mestu, tj. nisu se pomerili dalje od scenarija, a pojedini su već zakoračili u fazu koja se obično označava etiketom "in production".
Početkom 2013. godine sa one strane Atlantika pompezno je odjeknula najava visokobudžetnog spektakla pod radnim naslovom "Tesla, vladar sveta" (Tesla The Ruler of the World); u rediteljskoj stolici sedeće Britanac Majk Njuel, autor zapaženih filmova poput hit komedije "Četiri venčanja i sahrana" i krimi drame "Doni Brasko", a za naslovnu ulogu navodno je kontaktiran Kristijan Bejl, dok bi Teslinog najvećeg protivnika, Tomasa Edisona, trebalo da tumači Nikolas Kejdž. Ovaj drugi je, kažu, dao svoj pristanak (Kejdž je poznat kao veliki poštovalac Teslinog lika i nasleđa), dok je Bejlovo učešće još pod velikim znakom pitanja. Ono što je izvesno jeste da je autor scenarija i koproducent "Vladara sveta" američki glumac Vladimir Rajčić, rođeni Pećanac koga smo gledali u filmu "Srpski ožiljci", kao i da su kanadska glumica Lolita Davidović i naš Rade Šerbedžija pristali da se priključe filmskoj ekipi iza koje je finansijski stao holivudski studio Universal. Projekat je zvanično još "u pripremi", u skladu sa tim svi detalji u vezi sa ovom produkcijom kriju se od javnosti. Planirano je da se deo filma snima u Srbiji kao i da će jedan broj naših glumaca biti angažovan.
Ko će biti bolji Tesla: Geri Oldman i Kristijan Bejl?
Iste, 2013. godine okupila se i grupa producenata (među kojima i Raka Marić, menadžer i vlasnik beogradske izdavačke kuće "Music Star") sa idejom da snime ambiciozni biografski film o Tesli - u ulozi genijalnog naučnika (u poznim godinama) trebalo bi da se pojavi Geri Oldman ali ni do danas nije poznato da li je britanski glumački as definitivno pristao; pored njega, u ovoj američko-srpskoj koprodukciji trebalo bi da glume i (neizbežni) Rade Šerbedžija, američke glumice Gia Skova i Sonja Kerol, naša Tamara Dragičević u ulozi Tesline sestre kao i nekolicina mladih domaćih glumaca.
Autor scenarija je naš poznati producent i scenarista Danijel Vujić (radio na filmovima "Kad porastem biću Kengur", "Sinovci", "The Lost City"); okosnica filma koji nosi radni naslov "Tesla" je buran odnos sa kolegom Edisonom (odmah po dolasku Nikole Tesle u Njujork) ali i (nedokazana) ljubavna afera između našeg pronalazača i pripadnice njujorškog visokog društva Ele Portman. U ovom trenutku nije moguće saznati dokle su stigle pripreme, s obzirom da još nije zvanično objavljeno ime glavnog glumca, ali uprkos tome, film je najavljen za sredinu 2016. godine.
Život Nikole Tesle inspiracija je i Majklu Entonu, mladom evropskom sineasti koji je tokom 2014. okupio ekipu i finansijere za svoj film pod radnim nazivom "Tesla, ludi naučnik". U ovoj verziji Teslu će tumačiti Branko Tomović, perspektivni glumac srpskog porekla (živi i radi u Londonu, završio studije glume u Njujorku), a pored njega uloge su dobili i pojedini domaći glumci i glumice; potvrđeno je da će Mirjana Karanović glumiti Teslinu majku, a Hristina Popović sestru. Iako je ovaj filmski projekat privukao značajnu pažnju medija u poslednjih godinu dana, još nema konkretnijih novosti u vezi sa njegovim statusom - Entonov film još je "u pripremi".
Posteri za filmove Majkla Entona i Džozefa Sikorskog
I to nije sve - još jedan film je u radnoj fazi, a bavi se genijem koga su se u poslednje dve godine, eto, svi setili; u pitanju je "Vizija Nikole Tesle" izvesnog Džozefa Sikorskog koji je potpisan kao scenarista i režiser. Projekat spada u niskobudžetne, premijera je najavljena za drugu polovinu ove godine, a priča nije direktno vezana za Teslinu biografiju već je težište ove fikcije na istrazi koju FBI sprovodi u vezi sa Teslinim famoznim pronalascima koji bi mogli da se iskoriste u vojne svrhe…
Posle svega navedenog, biće interesantno videti hoće li u skorije vreme svi ovi filmovi stići do bioskopskih sala - teško je zamisliti da bi producentske kuće dozvolile preklapanja u distribuiranju; u filmskoj industriji takvi slučajevi su retki i obično su se završavali na štetu i jednih i drugih. Lično, unapred se radujem bilo kojem od najavljenih ostvarenja. Ako ništa drugo, makar će Nikola Tesla dobiti neki novi filmski "spomenik", posle punih 35 godina.
A možda se, jednom, neko priseti i velikog Mihajla Pupina?
Koga biste vi želeli da vidite u ulozi Nikole Tesle?
***Pročitajte i ostale kolumne Mladena Nikolića
